Đau dây thần kinh liên sườn là gì?

Đau dây thần kinh liên sườn là bệnh lý phổ biến ở người trên 25 tuổi, xuất hiện do nhiều nguyên nhân khác nhau. Bệnh gây đau đớn, khó chịu liên tục khi vận động, ảnh hưởng lớn tới sức khỏe và chất lượng sống của bệnh nhân.

Hội chứng bệnh này ít gặp ở trẻ em, chủ yếu xảy ra ở người trưởng thành, đặc biệt là những người lao động nặng hoặc chơi thể thao quá sức. Tuy không đe dọa đến tính mạng, nhưng nếu không can thiệp điều trị thì đau dây thần kinh liên sườn có thể khiến người bệnh cảm thấy khó thở, khó vận động.

Thần kinh liên sườn bao gồm các dây thần kinh xuất phát từ đoạn tủy ngực D1-D12. Rễ thần kinh tủy ngực sau khi qua lỗ ghép chia thành hai nhánh:

Nhánh trước: hay còn gọi là nhánh bụng chi phối cho da, cơ phía trước bụng và ngực.
Nhanh sau: còn gọi là nhánh lưng chi phối cho da và cơ lưng.

Có nhiều nguyên nhân dẫn đến đau dây thần kinh liên sườn, có thể kể đến như phẫu thuật lồng ngực hay đau dây thần kinh do bệnh zona.

Nguyên nhân gây bệnh

Nguyên nhân gây đau dây thần kinh liên sườn khá đa dạng, có thể kể đến như:

Do thoái hóa cột sống ngực

Đau dây thần kinh liên sườn do thoái hóa cột sống ngực gây đau âm ỉ và ngày càng tăng lên. Cơn đau tăng khi cử động hoặc ấn vào giữa cột sống. Bệnh xảy ra ở người già do lão hóa.

Lao cột sống

Cơn đau cột sống do lao cột sống ngực dữ dội và cục bộ hơn rồi lan rộng ra 2 bên sườn. Với trường hợp này, bệnh nhân cần được điều trị sớm bởi bệnh có thể dẫn đến biến dạng cột sống.

Chấn thương cột sống

Đây là nguyên nhân phổ biến và hay gặp ở những người lao động nặng hoặc tập thể thao gây chấn thương cột sống. Cơn đau thường cục bộ tại vị trí cột sống bị tổn thương và tăng dần lên.

Bệnh lý tủy sống

Đau dây thần kinh liên sườn do liên quan đến các bệnh lý tủy sống như u tủy, u rễ thần kinh,… Đặc điểm là cơn đau dạng khu trú tại vùng tủy mắc bệnh, đau một bên và sau đó lan ra sườn.

Do zona thần kinh

Zona thần kinh là nguyên nhân thường gặp gây đau dây thần kinh liên sườn với triệu chứng đau rát ở vùng da dọc theo dây thần kinh. Đặc biệt khi chạm vào vùng da này cơn đau tăng lên.

Bệnh lý khác

Bệnh nhân bị tiểu đường, viêm đa dây thần kinh,… sau khi xuất hiện các triệu chứng của bệnh lý nền thì sẽ gặp các cơn đau dọc khung xương sườn và lan theo dây thần kinh liên sườn.

Đối tượng

Những ai có nguy cơ mắc đau dây thần kinh liên sườn?

Những đối tượng chấn thương ngực, sau phẫu thuật lồng ngực sẽ có nguy cơ gặp phải tình trạng đau dây thần kinh liên sườn.
Tuổi tác được xem là một yếu tố nguy cơ làm tăng khả năng mắc đau dây thần kinh liên sườn.
Phẫu thuật lồng ngực và bệnh zona thần kinh chiếm ưu thế và đau dây thần kinh liên sườn cũng phát triển chủ yếu ở nhóm dân số này.
Ngoài ra, các yếu tố nguy cơ khác liên quan đến đau dây thần kinh sau khi mắc bệnh viêm đa dây thần kinh như bị đau nhiều ở giai đoạn cấp tính.
Người có sẵn bệnh lý nền hoặc các yếu tố nguy cơ dẫn đến đau dây thần kinh liên sườn.
Tham gia những môn thể thao tốc độ cao như trượt tuyết, bóng đá, đấu vật…
Lái xe không an toàn, tai nạn ô tô có thể dẫn tới những chấn thương dây thần kinh liên sườn và xương sườn.
Đau dây thần kinh liên sườn khi mang thai: do sự thay đổi hormone trong cơ thể cùng với sự phát triển của thai nhi gây chèn ép lên ngực.

Triệu chứng

Mặc dù các nguyên nhân là khác nhau, nhưng biểu hiện triệu chứng của đau dây thần kinh liên sườn thường giống nhau, bao gồm:

Cảm giác đau nhói, như dao đâm, như điện giật, bỏng rát hay đau nhức ở xương sườn, ngực hoặc bụng.
Người bệnh thường có những cơn đau kéo dài hoặc xuất hiện từng đợt.
Có thể đau một hoặc cả hai bên dọc theo bờ sườn và tập trung tại một vùng. Đau có thể lan ra phía trước ngực về phía mũi xương ức.
Đôi khi những cơn đau thường không có biểu hiện dữ dội mà chỉ đau âm ỉ. Cơn đau có thể khiến người bệnh trằn trọc mất ngủ.
Cảm giác ngứa ran và tê ở xương sườn, ngực hoặc bụng.
Có loạn cảm đau (allodynia), nghĩa là phản ứng đau đớn ngay cả với các kích thích thông thường hoặc vô hại.
Trong trường hợp nặng có thể làm khả năng vận động quanh khu vực bị ảnh hưởng.
Đau tăng lên khi hít thở sâu, thay đổi tư thế, ho, hắt hơi hoặc vận động mạnh.
Trong một số trường hợp, người bệnh bị đau dọc khung xương sườn mà không tìm ra nguyên nhân cụ thể

Những triệu chứng này có thể liên tục hoặc ngắt quãng, tùy thuộc vào mức độ nghiêm trọng và nguyên nhân gây đau dây thần kinh liên sườn. Các triệu chứng đau dây thần kinh liên sườn cũng có thể kéo dài trong một thời gian ngay cả khi nguyên nhân gây bệnh đã biến mất.

Biến chứng nguy hiểm

Đau dây thần kinh liên sườn nếu không chữa trị kịp thời có thể gặp những biến chứng:

Ảnh hưởng hệ hô hấp

Một biến chứng chính của đau dây thần kinh liên sườn cấp tính là ảnh hưởng xấu đến cơ chế hô hấp. Ngoài ra thể dẫn đến những biến chứng nguy hiểm, thậm chí ảnh hưởng đến tính mạng.

Giảm khả năng vận động

Đau dây thần kinh liên sườn mạn tính có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng cuộc sống của bạn. Làm giảm khả năng vận động và có thể gây liệt chi dưới do tổn thương cột sống.

Tử vong

Tình trạng đau dây thần kinh liên sườn cũng có thể là dấu hiệu cảnh báo nhiều bệnh lý nguy hiểm nếu không can thiệp điều trị kịp thời có thể đe dọa tới tính mạng bệnh nhân.

Chẩn đoán bệnh

Khi bạn có biểu hiện đau ngực hoặc bụng, việc bác sĩ hỏi bệnh và khám bệnh kỹ lưỡng là rất quan trọng.

Chẩn đoán lâm sàng

Trước khi chẩn đoán đau dây thần kinh liên sườn, bác sĩ sẽ loại trừ bất kỳ nguyên nhân nào khác gây ra tình trạng đau của bạn.

Bác sĩ có thể thực hiện khám bằng cách sờ ấn vào vùng giữa xương sườn hoặc yêu cầu bạn hít thật sâu.
Hỏi tiền sử bệnh tật của bệnh nhân.
Thời điểm bắt đầu xuất hiện triệu chứng, triệu chứng xuất hiện khi nào, cơn đau ra sao, tình trạng kéo dài bao lâu,....
Thăm hỏi về các yếu tố nguy cơ như chấn thương, bệnh đang mắc phải, công việc, gia đình,..
Có thể có nguyên nhân do bệnh khác cần phải điều trị.

Chẩn đoán cận lâm sàng

Tuy nhiên, trong một số trường hợp, bác sĩ có thể yêu cầu các xét nghiệm hình ảnh học kèm theo như:

X-quang ngực: Hình ảnh X-quang hữu ích trong việc tìm các dấu hiệu gãy xương sườn, xẹp đốt sống hay dị vật.
Chụp cắt lớp vi tính (CT scan): Đánh giá được các dấu hiệu của tái phát ung thư hay di căn thành ngực hoặc các bệnh lý của nội tạng bên dưới.
Chụp cộng hưởng từ (MRI): Đánh giá cấu trúc của lồng ngực bao gồm cả xương và mô mềm.
Điện cơ (EMG): Trong một số trường hợp, điện cơ có thể hữu ích trong việc đánh giá chức năng của dây thần kinh liên sườn.

Điều trị

Bởi vì đau dây thần kinh liên sườn có thể phát triển do rất nhiều nguyên nhân khác nhau, nên điều quan trọng là phải xác định được lý do tại sao bạn lại mắc phải tình trạng này. Điều này cho phép các bác sĩ đề xuất các lựa chọn điều trị cụ thể phù hợp nhất với tình trạng của bạn.

Ví dụ, nếu bạn đau dây thần kinh liên sườn phát triển sau phẫu thuật lồng ngực, bác sĩ thường kê một số loại thuốc giảm đau, bao gồm:

Thuốc giảm đau gây nghiện (opioid);
Thuốc thoa tại chỗ, chẳng hạn như capsaicin;
Thuốc chống động kinh;
Thuốc chống viêm không steroid (NSAID);
Kích thích thần kinh bằng xung điện qua da (TENS);
Thuốc chống trầm cảm ba vòng (TCAs), thuốc ức chế tái hấp thu serotonin có chọn lọc (SSRIs) hoặc ức chế tái hấp thu serotonin và norepinephrine (SNRIs).

Các thuốc trên cũng được sử dụng để điều trị giảm đau trong đau thần kinh liên sườn do mắc bệnh zona, đau dần thần kinh không đặc hiệu hoặc không rõ nguyên nhân. Ngoài ra, nếu bạn bị đau dây thần kinh liên sườn do bệnh zona, bác sĩ sẽ kê đơn thuốc kèm theo để điều trị bệnh zona, bao gồm:

Thuốc kháng virus acyclovir;
Corticosteroids;
Thuốc gây mê.

Các lựa chọn điều trị khác có thể kết hợp, bao gồm:

Vật lý trị liệu;
Liệu pháp nhận thức hành vi;
Liệu pháp thư giãn;
Châm cứu.

Chữa đau dây thần kinh liên sườn bằng phương pháp châm cứu

Tuy nhiên, đau dây thần kinh liên sườn có thể dai dẳng và rất khó điều trị. Một số nguyên nhân cơ bản gây đau dây thần kinh liên sườn có thể không đáp ứng tốt với các phương pháp điều trị thông thường. Đôi khi, các thủ thuật xâm lấn có thể được thực hiện bao gồm đốt sóng cao tần (RFA) hoặc phẫu thuật.

Phòng ngừa

Vì đau dây thần kinh liên sườn có rất nhiều nguyên nhân tiềm ẩn, nên việc phòng ngừa có thể khó khăn. Cách phòng ngừa đau dây thần kinh liên sườn hiệu quả sẽ tùy thuộc vào nguyên nhân:

Đối với đau dây thần kinh liên sườn do phẫu thuật lồng ngực: Chiến lược phòng ngừa hiệu quả nhất là giảm nguy cơ bằng cách ngăn ngừa nhiễm trùng vết thương, bao gồm việc sử dụng thuốc gây mê thích hợp.
Đối với đau dây thần kinh liên sườn do bệnh zona: Chiến lược phòng ngừa hiệu quả là giảm thiểu nguy cơ mắc bệnh này ngay từ đầu. Ví dụ, mọi người nên chủng ngừa bệnh zona, loại vaccine này nghiên cứu đề xuất rằng giúp giảm 51% khả năng mắc bệnh zona. Vaccine bệnh zona cũng làm giảm 66% nguy cơ bị đau do bệnh zona.

Chế độ sinh hoạt:

Để giúp hạn chế diễn tiến của đau dây thần kinh liên sườn, bạn nên:

Nhận biết sớm triệu chứng, đến gặp bác sĩ để được chẩn đoán và điều trị phù hợp.
Tuân thủ theo việc điều trị của bác sĩ bao gồm thuốc giảm đau và các liệu pháp không dùng thuốc như thư giãn, châm cứu, vật lý trị liệu, tâm lý trị liệu để kiểm soát tốt các triệu chứng đau.
Nếu bạn bị zona, nên đến khám sớm để kịp thời điều trị bằng thuốc kháng virus, kiểm soát cơn đau cấp tính để giảm thiểu nguy cơ xuất hiện đau thần kinh sau zona.

Chế độ dinh dưỡng:

Hãy duy trì một chế độ ăn đầy đủ chất dinh dưỡng để có thể duy trì một sức khỏe tốt. Ví dụ như bạn vừa phẫu thuật lồng ngực, việc ăn uống sẽ rất quan trọng để bạn có thể phục hồi sức khỏe và nhanh liền vết mổ, chẳng hạn như ăn nhiều chất đạm, đủ chất béo, các vitamin, khoáng chất cũng như chất xơ.

Bài viết tham khảo: YHCT, SKĐS, webmd.com, mayoclinic.org bvyhctnghean.vn