ĐẶT LỊCH HẸN
TỔNG QUAN VỀ BỆNH Thiểu năng tuần hoàn não
Thiểu năng tuần hoàn não là gì?
Thiểu năng tuần hoàn não (hay còn gọi rối loạn tuần hoàn não) là tình trạng lượng máu lên não giảm, làm giảm sự cung cấp oxy và các chất dinh dưỡng nuôi não khiến cho tế bào thần kinh não thiếu năng lượng để hoạt động, từ đó ảnh hưởng tới các hoạt động chức năng của não.
Thiểu năng tuần hoàn não thường gặp ở người trung niên và cao tuổi, đặc biệt ở những người lao động trí óc. Hiện nay, với vô số yếu tố bất lợi cho sức khỏe của cuộc sống hiện đại như: ô nhiễm môi trường, lối sống mất cân bằng, tình trạng căng thẳng thần kinh, chế độ ăn uống không khoa học… thì bệnh cũng có thể xảy ra ở người trẻ tuổi tuy số lượng ít.
Thiểu năng tuần hoàn não ở mức độ nhẹ gây chóng mặt, mất sức lực, suy giảm trí nhớ, kém tập trung và không khống chế được cảm xúc làm ảnh hưởng đến công việc, học tập và các mối quan hệ xã hội. Khi bệnh tiến triển nặng hơn, người bệnh sẽ nói lắp, bị mất trí nhớ, tâm thần không ổn định và có khả năng bị đột quỵ dẫn đến tàn tật hoặc tử vong.
Nguyên nhân gây bệnh
Nguyên nhân thiểu năng tuần hoàn não gồm có:
Xơ vữa động mạch là các mảng bám tích tụ trên thành động mạch, làm hẹp lòng mạch và cản trở lưu thông máu. Đây là nguyên nhân chính gây thiểu năng tuần hoàn não.
Dị dạng mạch máu não là sự kết nối bất thường giữa động mạch và tĩnh mạch trong não, nó nối thông động mạch và tĩnh mạch mà không đi qua các mao mạch, không cung cấp đủ máu cho nhu mô não.
Thoái hoá cột sống cổ, thoát vị đĩa đệm cột sống cổ… khiến mạch máu bị chèn ép và hạn chế quá trình tuần hoàn máu lên não bộ.
Huyết áp cao hay thấp gây tăng hoặc giảm áp lực lên các mạch máu, làm tổn thương thành mạch và dẫn đến xơ vữa động mạch làm giảm lượng máu tới não.
Bệnh van tim, suy tim,brối loạn nhịp tim, nhồi máu cơ tim… có thể làm chậm lưu thông máu và làm máu đông tụ lại và cản trở sự lưu thông của máu đến não.
Người thường xuyên phải lao động trí óc, làm việc với cường độ và áp lực cao, ngủ không đúng giờ và đủ giấc, bị stress, ít vận động, bị béo phì... có nguy cơ cao mắc bệnh.
Đối tượng
Mặc dù bệnh thiểu năng tuần hoàn não có thể xảy ra với bất cứ ai, tuy nhiên các đối tượng sau đây sẽ có nguy cơ mắc bệnh cao hơn, bao gồm:
- Người thường xuyên căng thẳng: Căng thẳng, stress xảy ra phổ biến ở đối tượng lao động trí óc. Kéo dài tình trạng này có thể là điều kiện thuận lợi để các bệnh về thần kinh phát triển, trong đó có thiểu năng tuần hoàn máu não.
- Người có chế độ dinh dưỡng không khoa học: Một người duy trì chế độ dinh dưỡng không cân đối, dung nạp nhiều thức ăn chứa đường, dầu mỡ, chất bảo quản,… sẽ dễ bị thừa cân, béo phì. Hệ quả làm gia tăng nguy cơ bị thiểu năng tuần hoàn máu não do bệnh xơ vữa động mạch, tim mạch và huyết áp.
- Người mắc bệnh nền: Nguy cơ bị suy giảm tuần hoàn não sẽ gia tăng đáng kể ở người có sẵn các bệnh nền như rối loạn chuyển hóa lipid, tiểu đường, tăng huyết áp, cholesterol trong máu cao, béo phì, rung nhĩ…
- Người ít vận động: Ít vận động có thể khiến cho hoạt động của hệ mạch máu bị trì trệ. Điều này sẽ gây suy giảm tuần hoàn máu lên não.
Triệu chứng
Triệu chứng thiểu năng tuần hoàn não bao gồm:
- Nhức đầu: là triệu chứng hay gặp (chiếm 90% trường hợp) đồng thời cũng là triệu chứng xuất hiện sớm nhất. Tính chất đau lan tỏa, có tính co thắt hoặc khu trú vùng chẩm gáy – trán
- Chóng mặt: có cảm giác hơi loạng choạng khi đi hoặc đứng, bập bềnh như say sóng, có người cảm thấy hoa mắt, tối sầm mặt lại nhất là khi di chuyển từ tư thế nằm sang tư thế đứng đột ngột.
- Dị cảm: là những cảm giác không thật, bất thường do bệnh nhân tự cảm thấy. Ví dụ như cảm giác tê bì ở đầu ngón, cảm giác kiến bò. Có cảm giác như ve kêu, cối xay lúa trong tai, tiếng này tồn tại cả ngày lẫn đêm, có khi ảnh hưởng đến mọi sinh hoạt, giấc ngủ và sức khỏe của người bệnh.
- Rối loạn về giấc ngủ: mất ngủ, giảm chất lượng giấc ngủ.
- Rối loạn về sự chú ý: giảm sự chú ý, hay đãng trí hoặc chỉ chú ý đến một việc nào đó mà không còn phù hợp với hoàn cảnh lúc đó nữa
- Rối loạn về cảm xúc: dễ cáu, dễ xúc động, kiềm chế được.
- Rối loạn trí nhớ: giảm trí nhớ gần, khả năng sắp xếp lại theo trình tự giảm
Lưu ý: Hầu hết các triệu chứng của thiểu năng tuần hoàn não sẽ biến mất trong vòng 1 giờ, nhưng cũng có thể kéo dài đến 24h. Tuy nhiên, nếu thiểu năng tuần hoàn não kéo dài sẽ gây ra trường hợp đột quỵ, ảnh hưởng đến tính mạng người bệnh.
Biến chứng nguy hiểm
Một số biến chứng của bệnh thiểu năng tuần hoàn máu não điển hình như:
Suy giảm tuần hoàn máu não khiến não bộ không được cung cấp đủ oxy. Kéo dài tình trạng thiếu oxy lên não sẽ gây ra trạng thái mơ màng, kém tỉnh táo, hôn mê, tử vong.
Biến chứng này xảy ra do tình trạng xơ vữa động mạch. Các mảng xơ vữa sẽ phát triển kích thước và vỡ ra hình thành nên cục máu đông dẫn đến tai biến mạch máu não.
Xuất huyết não xảy ra khi thành động mạch có hiện tượng suy yếu và vỡ ra khiến cho máu chảy vào bên trong khoang sọ gây tăng áp lực nội sọ có thể gây ra xuất huyết não.
Phù não là tình trạng tích tụ chất lỏng quá mức bên trong không gian của não bộ. Phù não dẫn đến tình trạng tăng áp lực nội sọ, gây chèn ép mô não, làm tổn thương các vùng não.
Tình trạng lượng máu lên não giảm, làm giảm sự cung cấp oxy và các chất dinh dưỡng nuôi não... nếu kéo dài và không cấp cứu, điều trị kịp thời có thể dẫn đến chết não.
Những bất thường liên quan đến việc lưu thông máu lên não đều có thể gây ra tình trạng xuất huyết não, tai biến mạch máu não, phù não, có thể chết não và tử vong.
Chẩn đoán bệnh
Để chẩn đoán thiểu năng tuần hoàn não, bác sĩ sẽ sử dụng một số phương pháp cơ bản sau:
Chẩn đoán lâm sàng
- Bác sĩ sẽ hỏi về triệu chứng của bệnh nhân, bao gồm các triệu chứng như chóng mặt, đau đầu, và rối loạn trí nhớ. Khám lâm sàng cũng bao gồm việc kiểm tra các dấu hiệu thần kinh và sức khỏe tổng quát của bệnh nhân.
- Lịch sử y tế: Bác sĩ sẽ thu thập thông tin về lịch sử y tế cá nhân và gia đình của bệnh nhân, bao gồm các bệnh lý nền, thói quen sinh hoạt, và các yếu tố nguy cơ có thể góp phần vào tình trạng thiểu năng tuần hoàn não.
- Đánh giá chức năng thần kinh: Các bài kiểm tra chức năng thần kinh, như kiểm tra phản xạ, sự phối hợp, và khả năng cảm giác, giúp bác sĩ đánh giá mức độ ảnh hưởng của thiểu năng tuần hoàn não đến các chức năng não bộ.
Chẩn đoán cận lâm sàng
- Chụp cắt lớp vi tính (CT) hoặc MRI: Giúp xác định các bất thường cấu trúc trong não. CT và MRI có thể phát hiện các dấu hiệu của tổn thương não, xuất huyết, hoặc các vấn đề khác có thể gây ra triệu chứng thiểu năng tuần hoàn não.
- Điện não đồ (EEG): Xét nghiệm này đo lường hoạt động điện của não để phát hiện các bất thường trong hoạt động thần kinh.
- Siêu âm đo đường mạch (Doppler): Doppler giúp phát hiện các vấn đề về lưu thông máu, chẳng hạn như hẹp mạch máu hoặc tắc nghẽn.
- Xét nghiệm máu: Các xét nghiệm máu có thể giúp phát hiện các yếu tố nguy cơ liên quan đến thiểu năng tuần hoàn não như cholesterol cao, bệnh tiểu đường, hoặc các rối loạn đông máu.
Điều trị
Các phương pháp điều trị thiểu năng tuần hoàn não bao gồm:
Nội khoa: dùng thuốc
Hiện nay có rất nhiều loại thuốc chữa triệu chứng này, tùy cơ chế bệnh sinh mà bệnh nhân sẽ được dùng các loại thuốc điều trị khác nhau.
- Các thuốc có cả dạng tiêm và uống như tanganil; thuốc dạng uống đơn thuần như sibelium; betaserc…
- Các thuốc cải thiện tuần hoàn não tác động trên nhiều cơ chế khác nhau như: stugeron làm giãn mạch não hoặc tăng cung cấp oxy não như duxil hoặc tăng lưu thông mạch máu như piracetam…
- Thuốc Đông y: một số thuốc nguồn gốc Đông y cũng được sử dụng có hiệu quả như hoạt huyết dưỡng não, thuốc có chứa thành phần chiết xuất cây bạch quả ginko giloba
Ngoại khoa
Chỉ định ở những bệnh nhân có biểu hiện tai biến mạch máu não tạm thời, nguyên nhân do xơ vữa động mạch cảnh trong hoặc động mạch đốt sống thân nền.
- Đối với động mạch cảnh trong: phẫu thuật khai thông động mạch – kĩ thuật ghép hoặc bắc cầu.
- Đối với động mạch đốt sống – thân nền: phẫu thuật lấy huyết khối, khai thông động mạch, bắc cầu, cắt bỏ các quai bất thường của động mạch đốt sống.
Chữa thiểu năng tuần hoàn não bằng YHCT
Chữa thiểu năng tuần hoàn não bằng đông y có thể điều trị kết hợp các phương pháp như châm cứu chữa thiểu năng tuần hoàn não, vật lý trị liệu và sử dụng những bài thuốc có tác dụng hoạt huyết và làm tăng lưu thông máu,... Tuỳ thuộc vào chứng trạng của người bệnh.
Một số vị thuốc có tác dụng làm giảm các triệu chứng của bệnh như: Bán hạ, bạch truật, trần bì, mạch nha, phục linh, hoàng kỳ, nhân sâm, trạch tả, thương truật, thiên ma, câu đằng, ngưu tất, đỗ trọng, phục thần...
Phòng ngừa
Để phòng ngừa thiểu năng tuần hoàn máu não, bạn cần:
- Nghỉ ngơi thư giãn mỗi 10 phút khi làm việc trí óc liên tục 2 tiếng.
- Chơi thể thao, đi du lịch để giảm thiểu stress và tái tạo năng lượng sống, giúp tâm trạng luôn lạc quan, yêu đời
- Hạn chế sử dụng các sản phẩm công nghệ hàng ngày như tivi, laptop, smartphone.
- Tạo thói quen ăn uống khoa học, ăn nhiều rau củ, trái cây, chất xơ, hạn chế chất đạm, chất béo.
- Thăm khám bác sĩ ngay khi gặp phải các triệu chứng bất thường kể trên và nghiêm túc, kiên trì điều trị dứt điểm khi phát hiện có tình trạng thiếu máu não.
Để điều trị bệnh hiệu quả và an toàn thì phải tìm nguyên nhân và điều trị tận gốc nguyên nhân, kết hợp với điều trị triệu chứng. Vì vậy, bạn cần đến khám bệnh tại các cơ sở y tế chuyên khoa để được chẩn đoán, xác định nguyên nhân và đưa ra phương pháp điều trị phù hợp
Bài viết tham khảo: YHCT, SKĐS, webmd.com, mayoclinic.org bvyhctnghean.vn
