ĐẶT LỊCH HẸN
TỔNG QUAN VỀ BỆNH Đau nửa đầu
Đau nửa đầu là gì?
Đau nửa đầu (còn gọi là đau đầu Migraine) là tình trạng đau đầu một bên một cách đột ngột và dữ dội. Cơn đau này có thể là cảm giác đau nhói dữ dội hoặc chỉ là một cơn đau nhẹ, kéo dài hàng giờ liền hoặc diễn ra và kết thúc nhanh chóng. Thông thường, khi bị đau nửa đầu người bệnh thường kèm theo cảm giác buồn nôn, nôn mửa, cảm thấy nhạy cảm và khó chịu với ánh sáng, âm thanh. Cơn đau đầu thường kéo dài từ khoảng vài giờ, một số trường hợp có thể kéo dài tới vài ngày.
Đây là một bệnh lý thần kinh lành tính phổ biến, hay gặp ở nữ giới trong độ tuổi từ 10 đến 45 tuổi, ảnh hưởng nhiều đến công việc và sinh hoạt thường ngày của người bệnh. Hiện nay, nguyên nhân của bệnh vẫn chưa được giải thích rõ ràng nên việc điều trị còn nhiều hạn chế, chủ yếu chỉ điều trị giảm nhẹ và hạn chế việc tái phát triệu chứng đau.
Các loại đau nửa đầu
- Đau nửa đầu với dấu báo thoáng qua (aura): Người bệnh gặp các dấu hiệu “cảnh báo” cơn đau nửa đầu sắp xảy ra như, chẳng hạn như nhìn thấy những tia sáng lóe lên.
- Đau nửa đầu không có dấu báo thoáng qua: Đây là loại phổ biến nhất, cơn đau xuất hiện đột ngột mà không có dấu hiệu báo trước.
- Đau nửa đầu có dấu báo thoáng qua nhưng không đau đầu, hay còn gọi là đau nửa đầu thầm lặng: các dấu hiệu báo trước hoặc các triệu chứng khác xuất hiện nhưng lại không có cơn đau đầu nào diễn ra.
Nguyên nhân gây bệnh
Mặc dù nguyên nhân chưa được xác định rõ, nhưng một số yếu tố môi trường và di truyền góp phần gây ra tình trạng đau đầu Migraine, bao gồm:
Ở phụ nữ đau đầu thường có thể xảy ra trong giai đoạn giữa chu kỳ kinh, hay trước hoặc trong những ngày hành kinh, trong giai đoạn mang thai hoặc mãn kinh.
Sử dụng thuốc có chứa nội tiết tố: chẳng hạn như thuốc tránh thai hay liệu pháp thay thế hormone, cũng có thể khiến cơn đau nửa đầu trầm trọng hơn.
Các yếu tố về tâm lý, cảm xúc, những người thường xuyên căng thẳng, mệt mỏi, áp lực, trầm cảm… có nguy cơ đau nửa đầu cao hơn so với người bình thường.
Tiền sử gia đình mắc phải căn bệnh này, có trên 60% trường hợp bệnh nhân đau nửa đầu có bố mẹ cũng mắc phải chứng đau nửa đầu.
Do đột quỵ não, dị dạng mạch máu não, u não, máu tụ nội sọ, abces não, thiếu máu não, tổn thương dây thần kinh, rối loạn serotonin là nguyên nhân gây nên đau nửa đầu.
Độ tuổi, giới tính, thay đổi giấc ngủ bao gồm mất ngủ, ngủ quá nhiều, thực phẩm ướp mặn hay chế biến sẵn hay đồ uống có cồn cũng có khả năng gây đau nửa đầu.
Đối tượng
Nhiều nghiên cứu phát hiện ra các yếu tố làm tăng nguy cơ mắc phải đau nửa đầu Migraine như:
- Di truyền: người có bố mẹ mắc chứng đau nửa đầu Migraine có tỷ lệ mắc cao hơn so với người bình thường.
- Thường xuyên mệt mỏi, căng thẳng.
- Dùng nhiều chất tạo ngọt và bột ngọt.
- Dùng nhiều rượu bia hoặc các chất có cồn.
- Phụ nữ ở những ngày trước hoặc ngay sau hành kinh.
- Phụ nữ đang mang thai hoặc sử dụng thuốc tránh thai.
- Phụ nữ mãn kinh.
Triệu chứng
Khác với các bệnh lý khác, bệnh đau nửa đầu thường có các dấu hiệu báo trước sự xuất hiện của cơn đau đầu vào khoảng 1 đến 2 ngày trước đó, được gọi là tiền triệu, bao gồm:
- Nhạy cảm với ánh sáng
- Nhạy cảm với tiếng ồn
- Đột ngột thay đổi tâm trạng, dễ trở nên trầm cảm hoặc hưng phấn
- Thay đổi vị giác, có khi thèm ăn hoặc có cảm giác buồn nôn
- Uể oải, mệt mỏi, thường xuyên ngáp
Ngay trước khi xuất hiện cơn đau nửa đầu khoảng 10 đến 30 phút, bệnh nhân thường nhận thấy các rối loạn thoáng qua, thường là các vấn đề liên quan đến thính giác và thị giác như thấy các điểm đen, thấy chớp sáng, nhấp nháy ánh sáng hoặc các vầng hào quang.
Tiền triệu là đặc điểm giúp phân biệt đau đầu Migraine và các cơn đau đầu thông thường.
Mặc dù đau đầu Migraine là bệnh lành tính nhưng nếu nó xuất hiện kèm với các dấu hiệu sau thì nên cảnh giác:
- Người bệnh trên 50 tuổi
- Tần suất và mức độ đau đầu tăng lên trong thời gian gần đây.
- Loại thuốc thường sử dụng nay không có hiệu quả.
- Đau đầu kèm sốt cao và nôn mửa nghiêm trọng.
- Cứng cổ, gặp khó khăn khi nói, động kinh, nhìn mờ.
Biến chứng nguy hiểm
Chứng đau nửa đầu có thể sẽ gặp các biến chứng sau đây:
Những người trải qua nửa đầu đau đớn có nguy cơ bị mất máu cục bộ ở một điểm nào đó cao gấp đôi so với những người khác người không bị đau nửa đầu.
Do thiếu máu cục bộ đột ngột xuất hiện khi nguồn cung cấp máu lên não bị tắc nghẽn bởi cục bộ máu đông hoặc chất béo trong mạch.
Chứng đau nửa đầu có nguy cơ gia tăng các vấn đề sức khỏe tâm thần như: Phiền muộn, rối loạn lưỡng cực, rối loạn lo âu.
Chẩn đoán bệnh
Chẩn đoán lâm sàng
Đau nửa đầu được chẩn đoán dựa trên:
- Tiền sử cá nhân và gia đình người bệnh xem có ai mắc bệnh này chưa?
- Thói quen ăn uống và sinh hoạt để xác định hoặc loại trừ nguyên nhân đau đầu đang gặp phải.
- Tính chất công việc của bệnh nhân.
- Hỏi bệnh nhân về tần suất và mức độ cơn đau, thời gian đau kéo dài trong bao lâu.
- Các triệu chứng lâm sàng khác.
Chẩn đoán cận lâm sàng
Một số xét nghiệm được chỉ định để chẩn đoán khi triệu chứng trở nên bất thường và nặng nề hơn:
- Xét nghiệm máu: Tìm kiếm gợi ý về sự viêm nhiễm tủy sống hay não bộ, hoặc cơ thể bị nhiễm độc.
- Cộng hưởng từ và CT scan sọ não: phát hiện các bất thường liên quan đến não bộ và mạch máu.
- Chụp X-quang đầu: Thông qua chẩn đoán hình ảnh có thể phát hiện những tổn thương xung quanh vùng xương sọ, xương mặt, mũi và xoang.
- Cấy dịch não tủy: Xác đinh xem có nhiễm trùng hay chảy máu trong hệ thần kinh.
Điều trị
Hiện nay vì chưa hiểu rõ nguyên nhân gây bệnh nên việc điều trị tối ưu nhất của bệnh đau đầu Migraine bao gồm điều trị giảm nhẹ triệu chứng đau và giảm tái phát. Biện pháp điều trị cụ thể thay đổi tùy thuộc vào nguyên nhân, tần suất và cường độ của các cơn đau đầu mà bệnh nhân gặp phải.
- Nhóm thuốc giảm đau: sử dụng các thuốc giảm đau ngay khi cơn đau đầu Migraine xảy ra để có kết quả tốt nhất.
- Nhóm thuốc ngăn ngừa diễn tiến bệnh thường được dùng hằng ngày, kéo dài trong nhiều tuần mới có thể thấy được hiệu quả trong việc giảm tần suất và độ nặng của triệu chứng đau đầu.
Tuy nhiên một vài thuốc có các tác dụng phụ nhất đinh, nên chỉ những bệnh nhân có các đặc điểm sau mới có chỉ định dùng liệu pháp ngăn ngừa này:
- Đối mặt với nhiều hơn 4 đợt đau đầu trong vòng 1 tháng.
- Một đợt đau đầu kéo dài hơn 12 giờ.
- Các thuốc thuộc nhóm giảm đau không có hiệu quả.
- Triệu chứng đau nửa đầu kéo dài hơn hoặc kèm them tê và yếu liệt.
Các thuốc ức chế beta, thuốc ức chế canxi, thuốc chống trầm cảm và thuốc chống động kinh là các thuốc thường dùng để ngăn ngừa diễn tiến bệnh đau nửa đầu.
Điều trị bằng đông Y
Theo Đông y, chứng đau nửa đầu bệnh lý chủ yếu là não ảnh hưởng tới can, tỳ, thận cùng nhiều tạng phủ khác... Các bài thuốc trị đau nửa đầu dùng theo từng thể bệnh, cõ vị thuốc có tác dụng trong điều trị bệnh đau nửa đầu như: hương phụ, đương quy, sinh địa, hồng hoa, đào nhân, xuyên khung, ngưu tất, khương hoạt, độc hoạt, phòng phong…
Châm cứu, bấm huyệt
Nguyên lý của châm cứu là tìm cách khôi phục dòng chảy của năng lượng tích cực và loại bỏ nguồn năng lượng tiêu cực đang khiến cơ thể đau đớn.
Từ quan điểm y học hiện đại, châm cứu có tác dụng kích thích các hệ thống khác nhau của cơ thể nên có thể kích hoạt một chuỗi các phản ứng giúp chữa bệnh.
Tác động của kim sẽ gây kích thích các sợi dây thần kinh tại chỗ tiết ra các loại hormone nội sinh khác nhau, chẳng hạn như endorphin, giúp giảm đau, dễ chịu hơn khi phải đối phó với những căng thẳng.
Phòng ngừa
Không có biện pháp nào được đảm bảo chắc chắn để phòng ngừa bệnh đau nửa đầu. Tuy nhiên, một số thói quen sinh hoạt dưới đây được cho rằng sẽ giúp hạn chế mức độ trầm trọng của bệnh:
- Cải thiện chất lượng giấc ngủ: Ngủ đủ giấc, đảm bảo chất lượng giấc ngủ sẽ giúp bạn hạn chế các cơn đau đầu xuất hiện.
- Tập thể dục thường xuyên: Tập luyện quá sức có thể gây đau đầu nhưng các nghiên cứu cho thấy, tập thể dục với cường độ vừa phải, thường xuyên có thể làm cho chứng đau nửa đầu được giảm nhẹ. Hơn nữa, tập thể dục cũng giúp kiểm soát căng thẳng – một nguyên nhân kích thích cơn đau nửa đầu.
- Hạn chế căng thẳng: Căng thẳng là một nguyên nhân phổ biến dẫn đến bệnh đau nửa đầu. Do đó, muốn phòng tránh bệnh, hãy dành thời gian mỗi ngày để thư giãn. Bạn có thể đi bộ, tập yoga, thiền, nghe nhạc, vẽ tranh, trò chuyện cùng bạn bè,… hoặc làm bất cứ điều gì khiến bản thân mình cảm thấy thoải mái.
- Ăn uống lành mạnh: Uống nhiều nước để tránh mất nước sẽ giúp bạn phòng tránh cơn đau nửa đầu hiệu quả. Ngoài ra, nên ăn uống đầy đủ, không bỏ bữa để tránh lượng đường trong máu giảm có thể gây ra chứng đau nửa đầu. Đặc biệt, nên bổ sung đầy đủ các chất dinh dưỡng cần thiết, ăn nhiều rau củ quả và trái cây, không ăn quá mặn.
- Sử dụng thuốc khoa học: Những người thường xuyên bị đau nửa đầu, chẳng hạn như đau đầu do kinh nguyệt có thể dùng thuốc để hạn chế cơn đau của mình. Tuy nhiên, bạn nên tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi dùng bất kỳ một loại thuốc nào để tránh các tác dụng phụ không mong muốn.
Bệnh đau nửa đầu nếu không được điều trị kịp thời có thể dẫn đến nhiều biến chứng nguy hiểm đến sức khỏe. Do đó, người bệnh không nên chủ quan mỗi khi xuất hiện cơn đau. Người bệnh nên nhanh chóng đến các bệnh viện để được kiểm tra, tìm ra nguyên nhân để có biện pháp chữa trị kịp thời tránh các biến chứng nguy hiểm.
Bài viết tham khảo: YHCT, SKĐS, webmd.com, mayoclinic.org bvyhctnghean.vn
