Xoa bóp bấm huyệt điều trị suy nhược thần kinh (Kiện vong; Thất miên; Đầu thống)

THEO QUYẾT ĐỊNH SỐ: 5013/QĐ-BYT VỀ VIỆC BAN HÀNH TÀI LIỆU CHUYÊN MÔN “HƯỚNG DẪN CHẨN ĐOÁN VÀ ĐIỀU TRỊ BỆNH THEO Y HỌC CỔ TRUYỀN, KẾT HỢP Y HỌC CỔ TRUYỀN VỚI Y HỌC HIÊN ĐẠI” NGÀY 01/12/2020

Theo Y Học Cổ Truyền, xoa bóp bấm huyệt chữa suy nhược cơ thể thường đạt kết quả tốt trong việc kiểm soát tình trạng bệnh. Việc kích thích các huyệt có thể khai thông tắc nghẽn, điều chỉnh sự mất cân bằng của năng lượng Âm và Dương và thúc đẩy quá trình tự chữa lành của cơ thể.

ĐẠI CƯƠNG

Theo y học hiện đại suy nhược thần kinh là bệnh thường gặp trong các rối loạn tâm căn với các biểu hiện mệt mỏi, rối loạn giấc ngủ, nhức đầu, giảm trí nhớ, .... Bệnh nhẹ về mặt triệu chứng, nhưng tiến triển kéo dài và phức tạp do phụ thuộc vào nhiều yếu tố (nhân cách, Stress, môi trường xã hội, ...).

Theo y học cổ truyền bệnh thuộc phạm vi nhiều chứng như kinh quý, chính xung, kiện vong, đầu thống, di tinh, thất miên, ... Nguyên nhân gây ra bệnh do tiên thiên bất túc, tình chí rối loạn, rối loạn công năng của các tạng phủ đặc biệt là tâm, can, thận.

CHỈ ĐỊNH

Suy nhược thần kinh.

CHỐNG CHỈ ĐỊNH

- Người bệnh đang trong tình trạng cấp cứu.

- Da bị tổn thương, có khối u ác tính ở vùng xoa bóp bấm huyệt.

- Các bệnh ưa chảy máu, vùng đang chảy máu, xuất huyết dưới da.

* Thận trọng:

- Người bệnh sốt cao, đang mắc bệnh truyền nhiễm cấp tính.

- Phụ nữ có thai, đa kinh, trong kỳ kinh.

- Giai đoạn nặng của bệnh: suy tim, suy gan, suy thận; cơ thể suy kiệt nặng.

- Người bệnh loãng xương nặng, người có nguy cơ gẫy xương.

- Sau ăn quá no hoặc quá đói.

- Người bệnh có nguy cơ chảy máu.

CHUẨN BỊ

Người thực hiện:

- Bác sỹ, y sỹ, lương y được đào tạo chuyên ngành y học cổ truyền, được cấp chứng chỉ hành nghề theo quy định của Luật khám bệnh, chữa bệnh.

- Bác sỹ, y sỹ, điều dưỡng, kỹ thuật viên y được cấp chứng chỉ hành nghề và có chứng chỉ xoa bóp bấm huyệt do các cơ sở đào tạo cấp theo quy định của Luật khám bệnh, chữa bệnh.

Trang thiết bị:

- Phòng điều trị hoặc phòng thủ thuật, giường điều trị hoặc giường xoa bóp bấm huyệt đảm bảo sự riêng tư cho người bệnh.

- Gối, khăn phủ, ga trải giường, găng tay, ống nghe, dụng cụ đo huyết áp.

- Hộp thuốc cấp cứu phản vệ.

- Bột talc hoặc gel hoặc kem hoặc dầu xoa bóp, ...

- Xà phòng, nước sạch hoặc dung dịch sát khuẩn tay nhanh.

Thầy thuốc, người bệnh:

- Thầy thuốc:

+ Khám và làm hồ sơ bệnh án theo quy định.

+ Tư vấn và hướng dẫn quy trình, vị trí xoa bóp bấm huyệt cho người bệnh.

+ Chọn tư thế người bệnh phù hợp để làm thủ thuật.

+ Rửa tay hoặc sát khuẩn tay theo quy định.

- Người bệnh: hợp tác với thầy thuốc và bộc lộ vùng cần làm thủ thuật.

CÁC BƯỚC TIẾN HÀNH

Thủ thuật:

- Xoa, xát, miết, bóp, lăn các vùng đầu, mặt, cổ.

- Day, bấm các huyệt sau: Bách hội (GV20); Thái dương (Ex-HN5); Phong trì (GB20); Thượng tinh (GV23).

+ Nếu do Tâm huyết hư, chọn thêm các huyệt sau:

- Nội quan (PC6); Huyết hải (SP10); Tâm du (BL15); Cách du (BL17); Thái xung (LR3); Trung đô (LR6).

+ Nếu do tâm hỏa vượng, chọn thêm các huyệt sau:

- Nội quan (PC6); Giải khê (ST41); Hợp cốc (LI4); Thần môn (HT7).

+ Nếu do Tâm - Tỳ khuy tổn, chọn thêm các huyệt sau:

- Tam âm giao (SP6); Thái bạch (SP3); Nội quan (PC6); Tâm du (BL15); Cách du (BL17); Túc tam lý (ST36).

+ Nếu do tâm thận bất giao hoặc Thận âm hư, chọn thêm các huyệt sau:

- Tam âm giao (SP6); Khí hải (CV6); Thận du (BL23); Quan nguyên (CV4).

+Nếu do Can huyết hư, chọn thêm các huyệt sau:

- Can du (BL18); Cách du (BL17); Tam âm giao (SP6 Huyết hải (SP10)); Thái xung (LR3).

+ Nếu do vị khí không điều hòa, chọn thêm các huyệt sau:

- Thiên đột (CV22); Trung quản (CV12); Thiên khu (ST25); Nội quan (PC6); Tam âm giao (SP6); Túc tam lý (ST36) ; Thái bạch (SP3) ; Tỳ du (BL20) ; Vị du (BL21).

+ Nếu do can đởm hỏa vượng, chọn thêm các huyệt sau:

- Phong trì (GB20); Bách hội (GV20); Dương lăng tuyền (GB34); Suất cốc (GB8).

- Tùy tình trạng bệnh lý, thể trạng của người bệnh; thầy thuốc có thể gia, giảm các huyệt phù hợp. Có thể kết hợp nhiều kỹ thuật của xoa bóp bấm huyệt trong cùng một thời điểm và kết hợp với các phương pháp điều trị khác.

Liệu trình điều trị:

- Xoa bóp bấm huyệt 30 phút/lần, 1 đến 2 lần/ngày, tùy thuộc vào tình trạng bệnh lý và thể trạng của người bệnh.

- Một liệu trình điều trị từ 15 - 30 ngày, tùy theo mức độ và diễn biến của từng bệnh, có thể tiến hành 2 - 3 liệu trình liên tục.

THEO DÕI VÀ XỬ TRÍ TAI BIẾN

Theo dõi:

Toàn trạng, các triệu chứng kèm theo nếu có.

Xử trí tai biến:

+ Choáng:

- Triệu chứng: Người bệnh hoa mắt, chóng mặt, vã mồ hôi, mạch nhanh, sắc mặt nhợt.

- Xử trí:

+ Dừng xoa bóp bấm huyệt, lau mồ hôi, ủ ấm, tuỳ theo tình trạng choáng và bệnh lý kèm theo của từng người bệnh, có thể cho uống nước ấm hoặc nước đường ấm hoặc trà gừng ấm, ... nằm nghỉ tại chỗ. Xử trí theo phác đồ điều trị choáng ngất.

+ Theo dõi mạch, nhiệt độ, huyết áp.

+ Dùng thuốc hóa dược (nếu cần).

+ Đau:

- Triệu chứng: Người bệnh đau tăng tại vùng xoa bóp bấm huyệt.

- Xử trí:

+ Xoa nhẹ vùng đau, giảm cường độ tác động lên vùng điều trị; có thể dừng thủ thuật nếu người bệnh quá nhạy cảm với các tác động trên cơ thể.

+ Cho người bệnh nghỉ ngơi và tiếp tục theo dõi mạch, nhiệt độ, huyết áp.

+ Dùng thuốc hóa dược (nếu cần).