Điện mãng châm điều trị liệt chi dưới
THEO QUYẾT ĐỊNH SỐ: 5013/QĐ-BYT VỀ VIỆC BAN HÀNH TÀI LIỆU CHUYÊN MÔN “HƯỚNG DẪN CHẨN ĐOÁN VÀ ĐIỀU TRỊ BỆNH THEO Y HỌC CỔ TRUYỀN, KẾT HỢP Y HỌC CỔ TRUYỀN VỚI Y HỌC HIÊN ĐẠI” NGÀY 01/12/2020
ĐẠI CƯƠNG
Theo Y học hiện đại liệt chi dưới do nhiều nguyên nhân gây tổn thương thần kinh trung ương hoặc ngoại vi gây nên. Tuỳ theo vị trí, mức độ tổn thương trên lâm sàng người bệnh người bệnh có biểu hiện giảm hoặc mất vận động hữu ý chi dưới, có hay không có teo cơ, rối loạn cơ tròn, rối loạn trương lực cơ.
Theo Y học cổ truyền bệnh thuộc phạm vi chứng Nuy, Ma mộc do phong, thấp tà thừa cơ tấu lý sơ hở xâm phạm vào các kinh mạch chi dưới gây bế tắc. Tỳ chủ cơ nhục, tứ chi. Tỳ hư, khí huyết hư vận hành kinh mạch tắc trở gây bệnh.
Châm cứu điều trị liệt chi dưới
CHỈ ĐỊNH
- Bệnh lý thoái hoá đốt sống thắt lưng.
- Viêm đa dây, đa rễ thần kinh, Liệt sau zona.
- Sau chấn thương cột sống.
- Bệ dây thần kinh do thái đường.
- Viêm màng nhện tuỷ, viêm tuỷ.
- Bệnh lý tổn thương tủy sống.
- Sau mổ u tuỷ.
CHỐNG CHỈ ĐỊNH
- Liệt do các bệnh lý có chỉ định điều trị ngoại khoa.
- Bệ lý dây, rễ thần kinh giai đoạn cấp đang tiến triển.
- Viêm nhiễm đặc hiệu (phong, lao, giang mai, HIV).
CHUẨN BỊ
Cán bộ thực hiện
Bác sỹ, Y sỹ được đào tạo về chuyên ngành y học cổ truyền được cấp chứng chỉ hành nghề theo quy định của pháp luật về khám bệnh, chữa bệnh.
Phương tiện
- Máy điện châm hai tần số bổ, tả.
- Kim châm cứu vô khuẩn, loại: 6-8-10-15 20-30cm dùng riêng cho từng người bệnh.
- Khay men, kẹp có mấu, bông, cồn 70o
Người bệnh:
- Được tư vấn, giải thích trước khi vào điều trị.
- Được khám và làm hồ sơ bệnh án theo quy định.
- Tư thế người bệnh nằm ngửa, gối cao hoặc ngồi.
CÁC BƯỚC TIẾN HÀNH
Phác đồ huyệt - Huyệt đạo
+ Giải khê; Địa ngũ hội; Giáp tích L2-S1; Trật biên- Hoàn khiêu; Huyết hải - Âm liêm; Tam âm giao- Âm lăng tuyền; Túc tam lý- Hạ cự hư; Thái xung; Bát liêu; Ân môn - Thừa phù; Dương lãng tuyền - Tuyệt cốt; Túc tam lý - Hạ cự hư; Dương lãng - Âm lăng tuyền; Ủy trung - Thừa sơn;
- Châm tả:
+ Đơn huyệt: Giải khê; Địa ngũ hội; Thái xung; Bát liêu.
+ Huyệt đạo Giáp tích L2-S1; Ân môn - Thừa phù; Trật biên - Hoàn khiêu; Dương lăng - Âm lăng tuyền; Trật biên - Hoàn khiêu; Uỷ trung - Thừa sơn; Dương lăng tuyền - Tuyệt cốt;
- Châm bổ: Huyết hải - Âm liêm; Tam âm giao- Âm lăng tuyền; Túc tam lý - Hạ cự hư.
+ Bước 1: Xác định và sát khuẩn da vùng huyệt.
+ Bước 2: Châm kim vào huyệt theo các thì sau:
- Thì 1: Tay trái dùng ngón tay cái và ngón trỏ ấn, căng da vùng huyệt; Tay phải châm kim nhanh qua da vùng huyệt.
- Thì 2: Đẩy kim từ từ theo huyệt đạo, kích thích kim cho đến khi đạt “Đắc khí” (bệnh nhân có cảm giác căng, tức, nặng vừa phải , không đau ở vùng huyệt vừa châm kim, thầy thuốc cảm giác kim mút chặt tại vị trí huyệt).
- Bước 3. Kích thích huyệt bằng máy điện châm
Nối cặp dây của máy điện châm với kim đã châm vào huyệt theo tần số bổ- tả của máy điện châm:
+ Tần số (đặt tần số cố định): Tần số tả từ 5 - 10Hz, Tần số bổ từ 1 - 3Hz.
+ Cường độ: nâng dần cường độ từ 0 đến 150 microAmpe (tuỳ theo mức chịu đựng của người bệnh).
+ Thời gian: 20- 30 phút cho một lần điện mãng châm.
- Bước 4. Rút kim, sát khuẩn da vùng huyệt vừa châm.
5.3. Liệu trình điều trị
- Điện mãng châm ngày một lần
- Một liệu trình điều trị từ 15 - 30 lần.
THEO DÕI VÀ XỬ TRÍ TAI BIẾN
Theo dõi
- Toàn trạng bệnh nhân.
Xử trí tai biến
- Vựng châm: Người bệnh hoa mắt chóng mặt, vã mồ hôi, mạch nhanh, sắc mặt nhợt nhạt.
+ Xử trí: tắt máy điện châm, rút kim ngay, lau mồ hôi, ủ ấm, uống nước chè đường nóng, cho người bệnh nằm nghỉ tại chỗ.
+ Day bấm các huyệt: Thái dương, Nội quan.
+ Theo dõi sát mạch, huyết áp.
- Chảy máu khi rút kim: Dùng bông khô vô khuẩn ấn tại chỗ, không day.
TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Bộ Y tế (2013). Hướng dẫn quy trình kỹ thuật khám bệnh, chữa bệnh chuyên ngành Châm cứu.
2. Bộ Y tế (2014). Hướng dẫn quy trình kỹ thuật chuyên ngành Phục hồi chức năng.
3. Bộ Y tế (2017). Quy trình kỹ thuật khám bệnh, chữa bệnh cấy chỉ và laser châm chuyên ngành châm cứu.
4. Bộ Y tế (2014). Hướng dẫn quy trình kỹ thuật chuyên ngành Phục hồi chức năng.
5. Khoa Y học cổ truyền, trường Đại học Y Hà Nội (2018). Sách hướng dẫn chẩn đoán và điều trị bệnh theo YHCT, kết hợp YHCT với Y học hiện đại.