Đau nửa đầu (đau đầu Migraine): Nguyên nhân, triệu chứng, và cách điều trị

Đau nửa đầu thường là cơn đau vừa phải hoặc dữ dội với cảm giác đau nhói ở một bên đầu. Đau nửa đầu là tình trạng bệnh khá phổ biến với tỷ lệ hiện mắc hàng năm là 18% phụ nữ và 6% nam giới, hay gặp nhất ở độ tuổi 25 – 55.

Đau đầu Migraine có thể xuất hiện từ rất sớm khi còn nhỏ hoặc bắt đầu xảy ra ở giai đoạn mới trưởng thành. Bệnh thường xuất hiện ở phụ nữ nhiều hơn nam giới. Nó cũng có tính gia đình và ảnh hưởng đến mọi lứa tuổi.

Bệnh đau đầu Migraine (chứng đau nửa đầu) là gì?

Đau đầu Migraine là một tình trạng thường đặc trưng bởi biểu hiện đau đầu dữ dội ở một nửa bên đầu và mệt mỏi thần kinh. Người bệnh thường cảm thấy đau đầu kèm với các triệu chứng khác như buồn nôn, nôn, nhạy cảm với ánh sáng và âm thanh, đôi khi có thể có các dấu báo thoáng qua (aura) như rối loạn thị giác, nói khó, tê hoặc dị cảm một bên mặt hoặc tay chân.

Các cơn đau đầu này thường kéo dài hàng giờ đến vài ngày và đôi khi nghiêm trọng đến mức cản trở các hoạt động thường ngày của bạn.

Các loại đau đầu migraine

Đau nửa đầu với dấu báo thoáng qua (aura): Người bệnh gặp các dấu hiệu “cảnh báo” cơn đau nửa đầu sắp xảy ra như, chẳng hạn như nhìn thấy những tia sáng lóe lên.
Đau nửa đầu không có dấu báo thoáng qua: Đây là loại phổ biến nhất, cơn đau xuất hiện đột ngột mà không có dấu hiệu báo trước.
Đau đầu thứ phát: Do đột quỵ não, dị dạng mạch máu não, u não, máu tụ nội sọ, abces não. Những trường hợp này cần chẩn đoán sớm bằng các phương tiện như chụp hình não (CT hay MRI) và giải quyết tùy theo nguyên nhân.
Đau đầu nguyên phát: Thường gặp nhất là chứng đau nửa đầu Migraine, kế đến là đau đầu từng cụm.

Tần suất bị đau nửa đầu cũng khác nhau, tùy từng người bệnh. Một số người thường xuyên chịu đựng cơn đau, lên đến vài lần/tuần nhưng có người thỉnh thoảng mới bị đau nửa đầu. Khoảng thời gian không có triệu chứng giữa những cơn đau có thể là nhiều năm.

Nguyên nhân đau nửa đầu

Tình trạng đau nửa đầu có thể xuất phát từ nhiều nguyên nhân khác nhau. Cụ thể, đau nửa đầu có thể là nguyên phát (bệnh nhẹ không gây chết người nhưng ảnh hưởng chất lượng sống) hay là thứ phát (bệnh nặng có thể gây chết người cần phát hiện sớm điều trị kịp thời:

Đau nửa đầu Migraine

Chứng nhức nửa đầu từng cơn theo nhịp mạch, cường độ thay đổi, có tính chu kỳ, nữ hay bị hơn nam (18% so với 6% dân số), khởi phát ở tuổi thanh thiếu niên, kéo dài suốt đời, bệnh có tính gia đình. Một số yếu tố có thể khởi phát cơn đau đầu:

Do thay đổi nội tiết tố.
Do các cảm xúc tiêu cực.
Sức khỏe thể chất suy kém.
Do thức ăn.
Tác động từ môi trường.
Do sử dụng thuốc.

Đau nửa đầu có thể gây ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống của người bệnh

Đau nửa đầu từng cụm.

Là chứng đau nửa đầu nguyên phát có cường độ đau dữ dội nhất, bệnh diễn tiến từng đợt cách nhau vài năm, thường gặp ở nam giới trẻ hay trung niên. Cơn đau đầu điển hình kéo dài khoảng 3 tháng, các đợt cách nhau từ 1 năm trở lên. Theo đó, cơn đau nửa đầu từng cụm đầu tiên thường xảy ra ban đêm, kéo dài 30 đến 90 phút

Đau nửa đầu từng cụm có thể gây đau dữ dội sau hốc mắt hoặc trên trán gần phía thái dương một bên đầu kèm theo đỏ một bên mắt, nghẹt mũi, vã mồ hôi. Cơn đau nhanh chóng đau xuống vai, cổ một bên, có thể có sợ ánh sáng nhưng ít khi nôn ói

Các yếu tố thuận lợi khởi phát cơn đau nửa đầu từng cụm có thể kể đến như:

Uống nhiều rượu, bia thường xuyên.
Sử dụng các thuốc giãn mạch trong thời gian dài.
Thức ăn chứa nitrat (thịt giăm bông, thịt xông khói, thịt đông lạnh, xúc xích),
Người nghiện hút thuốc lá.
Phụ nữ thuộc nhóm đối tượng có nguy cơ mắc bệnh đau nửa đầu nhiều hơn nam giới

Biểu hiện cơn đau đầu Migraine

Bệnh thường tiến triển qua 4 giai đoạn gồm tiền triệu, dấu báo thoáng qua, cơn đau đầu Migraine với các triệu chứng và giai đoạn sau cơn đau đầu. Tuy nhiên, không phải ai có đầy đủ các giai đoạn này.

Giai đoạn tiền triệu

Một hoặc hai ngày trước khi cơn đau đầu Migraine diễn ra, bạn có thể nhận thấy những dấu hiệu cảnh báo về cơn đau sắp tới, bao gồm:

Táo bón.
Thay đổi tâm trạng, từ buồn rầu sang hưng phấn.
Thèm ăn.
Cứng cổ.
Tăng cảm giác khát nước và đi tiểu nhiều hơn.
Ngáp thường xuyên.

Giai đoạn có dấu báo thoáng qua (aura)

Một số người có thể gặp những dấu báo thoáng qua trước khi bước vào cơn đau đầu Migraine. Mỗi triệu chứng bắt đầu từ từ, rõ ràng hơn trong vài phút, kéo dài trong khoảng 20–60 phút và sau đó bắt đầu biến mất.

Giai đoạn này thường có các biểu hiện sau:

Rối loạn thị giác, chẳng hạn như nhìn thấy nhiều điểm sáng, tia sáng lóe lên hay nhiều hình dạng khác nhau.
Mất thị lực tạm thời.
Cảm giác châm chích ở một bên cánh tay hay chân.
Tê, yếu ở một bên mặt hay một bên cơ thể.
Gặp khó khăn khi nói chuyện.
Nghe thấy các tiếng ồn hay nhạc bên tai.
Không thể kiểm soát chuyển động cơ thể.

Giai đoạn đau nửa đầu cùng các triệu chứng khác

Cơn đau đầu Migraine thường kéo dài từ 4 –72 tiếng nếu không được điều trị. Trong lúc này, bạn có thể bị:

Đau ở một bên đầu, nhưng cũng có khi đau khắp cả đầu.
Đau nhói từng cơn hoặc đau như bị đập vào đầu.
Đau tăng khi tiếp xúc với ánh sáng, âm thanh lớn, hoặc đôi khi nhạy cảm với mùi.
Buồn nôn và nôn mửa.

Giai đoạn sau cơn đau nửa đầu

Sau khi trải qua cơn đau đầu Migraine, đa số người bệnh cảm thấy kiệt sức, mệt mỏi, không còn tỉnh táo và cần nghỉ ngơi cả ngày. Thế nhưng, một số người lại cho biết họ cảm thấy phấn chấn hơn.

Lưu ý: Vận động đầu đột ngột sau khi có cơn đau có thể khiến cơn đau đầu quay trở lại lần nữa.

Cách chẩn đoán bệnh đau nửa đầu

Có rất nhiều nguyên nhân dẫn đến tình trạng đau nửa đầu. Do đó, để chẩn đoán bệnh, trước tiên bác sĩ sẽ thực hiện khai thác tiền sử bệnh nhân và gia đình, tìm hiểu thói quen và hoạt động của bệnh nhân trong thời gian gần đây, ghi lại các triệu chứng lâm sàng,…

Ngoài ra, bác sĩ sẽ yêu cầu người bệnh thực hiện một số xét nghiệm để loại trừ các nguyên nhân nguy hiểm gây nên tình trạng đau nửa đầu. Các xét nghiệm thường được thực hiện bao gồm:

Xét nghiệm công thức máu: Xét nghiệm này giúp bác sĩ xác định người bệnh có gặp các vấn đề về viêm nhiễm, chẳng hạn như nhiễm độc, viêm nhiễm tủy sống, viêm não,… hay không.
Chụp X-quang đầu: Thông qua phương pháp chẩn đoán hình ảnh này, các bác sĩ có thể phát hiện những tổn thương xung quanh vùng xương sọ, xương mặt, mũi và xoang của người bệnh.
Chụp cộng hưởng từ và CT scan sọ não: Kỹ thuật chụp CT và cộng hưởng từ giúp phát hiện bất thường liên quan đến não bộ và mạch máu, chẩn đoán các bệnh lý như xuất huyết não, viêm màng não, u não, tai biến mạch máu não hay các bất thường khác của hệ thần kinh trung ương.
Cấy dịch não tủy: Phương pháp này sẽ được chỉ định trong trường hợp nghi ngờ người bệnh nhiễm trùng hay chảy máu trong hệ thần kinh.

Bệnh nhân đau nửa đầu nên đi khám và điều trị bệnh càng sớm càng tốt

Cách điều trị bệnh đau nửa đầu

Tùy từng nguyên nhân gây bệnh, bác sĩ sẽ lên những phác đồ điều trị phù hợp. Với những trường hợp đau đầu nguyên phát, người bệnh có thể áp dụng một số phương pháp hỗ trợ như sau:

Nhóm thuốc giảm đau: sử dụng các thuốc giảm đau ngay khi cơn đau đầu Migraine xảy ra để có kết quả tốt nhất.
Nhóm thuốc ngăn ngừa diễn tiến bệnh thường được dùng hằng ngày, kéo dài trong nhiều tuần mới có thể thấy được hiệu quả trong việc giảm tần suất và độ nặng của triệu chứng đau đầu.
Châm cứu: Đây là liệu pháp đông y giúp điều trị chứng đau nửa đầu khá hiệu quả. Liệu pháp này cũng có thể giúp bạn xua tan mệt mỏi, căng thẳng.
Thư giãn, loại bỏ căng thẳng để làm dịu cơn đau nửa đầu.
Nghỉ ngơi trong không gian yên tĩnh, tránh ánh sáng quá mạnh để cơ thể được nghỉ ngơi tuyệt đối và những cơn đau đầu sẽ thuyên giảm nhanh chóng.

Nên đi khám để bác sĩ tìm nguyên nhân gây đau đầu và lên phác đồ điều trị phù hợp

Lưu ý, những biện pháp trên chỉ có thể làm giảm triệu chứng đau nửa đầu và không thể điều trị bệnh dứt điểm. Vì thế, bạn không nên chủ quan mà hãy đến bệnh viện để được các bác sĩ kiểm tra thăm khám bệnh và điều trị kịp thời. Đặc biệt những trường hợp dưới đây nên đi khám càng sớm càng tốt:

+ Cơn đau đầu dữ dội và xảy ra đột ngột.

+ Người trên 50 tuổi và thường xuyên bị đau nửa đầu.

+ Ngoài đau nửa đầu, người bệnh còn có thể xuất hiện thêm một số triệu chứng khác như buồn nôn, sốt, co giật, giảm thị lực,...

+ Phụ nữ chưa từng bị đau đầu nhưng lại xuất hiện những cơn đau đầu khi mang thai hoặc ngay sau sinh.

+ Các trường hợp đau đầu dẫn đến mất ý thức, hôn mê.

+ Khi thể dục, hắt hơi, cúi người hoặc ho,... những cơn đau đầu càng trở nên nghiêm trọng.

+ Cơn đau nửa đầu xảy ra sau khi người bệnh gặp chấn thương, tai nạn, va đập vào vùng đầu.

+ Sử dụng thuốc giảm đau nhưng tình trạng đau đầu không thuyên giảm.

Nêu xảy ra những triệu chứng nêu trên, bạn không nên chần chừ mà hãy đến nhanh chóng đến thăm khám tại các cơ sở y tế để được điều trị kịp thời.

Cách giảm tình trạng đau nửa đầu tại nhà

Chườm đá lạnh: Đá lạnh tỏa ra nhiệt độ thấp, giúp co mạch rồi sau đó giãn mạch xung huyết để tăng cường khả năng lưu thông máu. Từ đó giúp hỗ trợ trị bệnh đau nửa đầu.
Chườm nóng: Nước nóng làm giãn động mạch nhỏ và các mao mạch, giúp máu lưu thông tốt cũng như hỗ trợ thư giãn, thuyên giảm cơn đau nửa đầu khó chịu.
Nghỉ ngơi trong phòng tối, yên tĩnh: Khi bị đau nửa đầu, bạn nên lựa chọn các khu vực tối, yên tĩnh để nghỉ ngơi, thư giãn.
Ở nơi mát mẻ: Nắng, nóng có thể gây mất nước, say nắng, là yếu tố nguy cơ làm kích hoạt hoặc dẫn đến cơn đau nửa đầu. Lúc này, để xoa dịu hoặc hỗ trợ chữa đau nửa đầu bạn ên di chuyển vào các khu vực mát.
Sử dụng caffeine phù hợp: Dùng quá nhiều caffeine có thể dẫn đến đau nửa đầu. Tuy nhiên, dùng caffeine ở mức độ vừa phải lại có tác dụng như một cách làm giảm đau nửa đầu hiệu quả, hạn chế sử dụng thuốc.
Thiền: Hoạt động ngồi thiền có thể giúp làm giảm các chất cortisol và norepinephrine – nội tiết tố căng thẳng. Vì thế, những ai thường xuyên bị đau nửa đầu do áp lực công việc, căng thẳng trong học tập hay cuộc sống, có thể lựa chọn cách hỗ trợ trị đau nửa đầu không cần dùng thuốc này.
Massage đầu: Lượng serotonin thấp có thể làm tăng nguy cơ gây đau nửa đầu. Khi massage, xoa bóp, lượng serotonin trong cơ thể sẽ được tăng lên, từ đó làm giảm cơn đau nửa đầu.

Massage đầu giúp hỗ trợ chữa đau nửa đầu

Châm cứu: Theo Đông y, châm cứu đúng vào các huyệt vị trên vùng đầu có thể giúp giảm đau và ngăn chặn các cơn đau nửa đầu sắp xảy ra.
Bấm huyệt: Khi bị đau nửa đầu, bạn nên dùng tay nhấn vào đường lông mày và dưới mắt hoặc sử dụng ngón tay để chuyển động tròn quanh khu vực xương hàm. Cách trị đau nửa đầu này có thể mang lại tác dụng nhanh, giúp bạn đẩy lùi cảm giác khó chịu của cơn đau.
Sử dụng gừng: Gừng được biết đến như một loại thực phẩm có thể làm giảm cảm giác buồn nôn cũng như giúp cải thiện cơn đau nửa đầu. Khi bị đau đầu, bạn có thể ngậm một lát gừng mỏng hoặc uống một tách trà gừng trước khi nghỉ ngơi.
Thư giãn, giảm stress: Trong nhiều trường hợp, nguyên nhân của cơn đau nửa đầu là do stress hay căng thẳng quá mức gây nên. Lúc này, cách trị đau nửa đầu đơn giản chính là giảm stress – tác nhân gây nên cơn đau của bạn.
Tránh sử dụng thực phẩm có thể làm tăng nặng cơn đau
Nếu bạn đang bị đau nửa đầu, hãy cẩn thận với chế độ ăn uống của mình. Một số thực phẩm có thể làm tăng cảm giác đau và khiến bạn trở nên khó chịu hơn.
Sử dụng tinh dầu: Mùi hương từ tinh dầu có thể giúp bạn cảm thấy thư giãn và dễ đi vào giấc ngủ hơn, phù hợp với những người thường xuyên bị đau nửa đầu do mất ngủ hoặc do căng thẳng.
Ngủ đủ giấc: Mất ngủ cũng có thể gây đau đầu? Vì vậy, nên cố gắng để ngủ đủ giấc (từ 7-8 tiếng vào buổi tối) và ngủ khoảng 30 phút buổi trưa. Giấc ngủ giúp cơ thể tái tạo năng lượng hoạt động cũng như giúp bạn giảm nguy cơ bị đau nửa đầu hiệu quả.
Uống đủ nước: Khi cơ thể bị mất nước, thiếu nước, các mô trong não sẽ co lại, kích thích các thụ cảm đau dẫn đến cảm giác đau nửa đầu hoặc đau toàn bộ vùng đầu.
Bổ sung magie trong chế độ ăn: Thiếu magie có thể dẫn đến đau đầu và đau nửa đầu. Các chuyên gia khuyến cáo, nên bổ sung magie để cải thiện tình trạng đau nửa đầu do nồng độ hormone thay đổi.
Tập thể dục: Thường xuyên tập luyện sẽ giúp cơ thể bạn giải phóng endorphin – một chất chống lại cơn đau. Bạn sẽ thấy tần suất đau nửa đầu diễn ra ít hơn khi bạn chăm chỉ tập luyện.