Rối loạn tiền đình là gì? Nguyên nhân, triệu chứng, chẩn đoán và cách phòng tránh

Tiền đình là một bộ phận thuộc hệ thần kinh trong cơ thể con người, phía sau ốc tai hai bên là vị trí của. Nó thực hiện nhiệm vụ giữ trạng thái thăng bằng cho cơ thể trong các hoạt động cũng như phối hợp với các bộ phận cử động gồm đầu, mắt, thân mình,...

Rối loạn tiền đình đi kèm với một vài bệnh lý như thiếu máu não, tiểu đường, huyết áp cao... có thể là nguyên nhân dẫn đến đột quỵ, đe dọa tính mạng người bệnh.

Rối loạn tiền đình là gì?

Rối loạn tiền đình là sự rối loạn tích hợp thăng bằng tại bộ máy tiền đình và thần kinh trung ương mà biểu hiện thường gặp là mất hoặc giảm khả năng giữ thăng bằng, hoa mắt, chóng mặt, có thể kèm ù tai, buồn nôn... Những triệu chứng này ảnh hưởng lớn tới chất lượng cuộc sống, khả năng lao động của người bệnh và đặt ra những yêu cầu về việc dự phòng cũng như chăm sóc điều trị.

Dây thần kinh số 8 là thần kinh cảm giác, bao gồm hai phần, mỗi phần đảm nhận chức năng giác quan riêng:

Thần kinh ốc tai: chức năng cảm giác thính giác.
Thần kinh tiền đình: chức năng cảm giác thăng bằng.

Dây thần kinh số 8 xuất phát từ cầu não, đi vào xương đá qua lỗ ống tai trong, là đường truyền dẫn thông tin điều khiển hệ thống tiền đình giữ thăng bằng cho cơ thể.

Phân loại rối loạn tiền đình

Về phân loại, bệnh rối loạn tiền đình có hai loại bao gồm: rối loạn tiền đình có nguồn gốc ngoại biên và rối loạn tiền đình có nguồn gốc trung ương.

- Loại rối loạn tiền đình ngoại biên: Thường gặp ở 90% – 95% bệnh nhân. Là tình trạng được gây ra do tổn thương tai trong, dây thần kinh tiền đình hoặc có bệnh lý tắc mạch máu vùng sau cổ. Khi ấy, người bệnh sẽ xuất hiện các cơn chóng mặt thoáng qua, chỉ xảy ra trong một thời gian ngắn, xuất hiện khi thay đổi tư thế như lắc đầu, từ tư thế nằm chuyển sang ngồi. Nếu người bệnh bị rối loạn tiền đình ngoại biên nặng thì ngoài chóng mặt dữ dội, còn có các triệu chứng đi kèm như nôn ói nhiều và kéo dài, ù tai, giảm thính lực, nặng đầu, khó tập trung, rối loạn vận mạch khiến da tái xanh, giảm nhịp tim, vã mồ hôi, nghiêm trọng hơn là té ngã gây chấn thương do không kiểm soát được thăng bằng.

- Loại rối loạn tiền đình trung ương: Là hội chứng do nhân tiền đình, đường dây liên hệ của nhân dây tiền đình tiểu não và thân não bị thương. Người bệnh thường cảm thấy sa sầm mặt mày, khó đi lại hoặc choáng váng khi tư thế thay đổi... Tình trạng này là do có sự tổn thương nhân tiền đình, tổn thương đường liên hệ của các nhân dây tiền đình ở thân não, tiểu não mà nguyên nhân có thể là do tai biến mạch máu não, bệnh lý viêm, u não…

Bệnh rối loạn tiền đình làm người bệnh bị hoa mắt, chóng mặt đột ngột, lặp đi lặp lại nhiều lần

Nguyên nhân của bệnh rối loạn tiền đình

Rối loạn tiền đình xuất phát từ các nguyên nhân như sau:

Rối loạn tiền đình ngoại biên:

Có rất nhiều nguyên nhân gây rối loạn tiền đình ngoại biên, chủ yếu xảy ra khi tai trong hoặc dây thần kinh tiền đình tổn thương.

Một số nguyên nhân có thể kể đến như:

Bệnh liên quan đến tai trong.
Viêm tai xương chũm mạn tính.
Xơ cứng tai, viêm mê nhĩ,…
Dùng quá nhiều rượu bia trong thời gian dài.
Do các bệnh cảm cúm, thủy đậu, zona,… gây viêm dây thần kinh tiền đình. Cơn chóng mặt đôi lúc tái đi tái lại nhiều lần dẫn đến rối loạn tiền đình ngoại biên.
Do tác dụng phụ của một số loại thuốc: lợi tiểu, kháng sinh, xạ trị, giảm đau,… có thể dẫn đến tổn thương dây thần kinh số 8 hoặc tiền đình ốc tai.

Ngoài ra, còn một số nguyên nhân gây rối loạn tiền đình ngoại biên như thời tiết “trái gió trở trời” thay đổi đột ngột, sống trong môi trường ồn ào, ít vận động thể dục thể thao, áp lực kéo dài,…

Rối loạn tiền đình trung ương:

Có rất nhiều nguyên nhân gây ra rối loạn tiền đình trung ương. Một số nguyên nhân điển hình thường gặp như:

Thiếu máu não.
Thoái hóa cột sống cổ.
Viêm xoang.
Huyết áp thấp.

Ngoài ra, còn có các nguyên nhân khác như nhiễm độc, nhiễm trùng, chấn thương sọ não, tiểu đường và nhược giáp...

Người cao tuổi có nguy cơ cao mắc bệnh rối loạn tiền đình hơn người trẻ

Bệnh rối loạn tiền đình có những triệu chứng nào?

Dưới đây là một số triệu chứng mà người bị rối loạn tiền đình có thể gặp phải.

Bị chóng mặt, quay cuồng.
Cảm giác chao đảo, choáng váng, mất thăng bằng, gặp khó khăn khi đứng lên ngồi xuống, hoặc khi đi lại, đi không vững và dễ bị ngã.
Mất ngủ, ngất xỉu hay mất ý thức.
Thị giác bị ảnh hưởng, dễ bị hoa mắt, nhìn không rõ, mỏi mắt, khó khăn khi đi lại trong bóng tối.
Thính giác bị rối loạn, bị đau tai, ù tai, khả năng nghe kém, nhạy cảm với âm thanh lớn.
Lo lắng quá mức, dễ bị phân tâm và khó tập trung vào các việc như học tập hay công việc.

Rối loạn tiền đình là một căn bệnh có thể gây ra những ảnh hưởng đến sức khỏe hay cuộc sống thường ngày của người bệnh

Chẩn đoán rối loạn tiền đình

Để chẩn đoán chính xác bệnh rối loạn tiền đình cần căn cứ vào các biểu hiện triệu chứng lâm sàng và làm thêm các xét nghiệm:

Xét nghiệm điện và sử dụng các điện cực nhỏ đặt lên vùng da xung quanh mắt, nhằm đo chuyển động của mắt để đánh giá các dấu hiệu của rối loạn chức năng tiền đình hay các vấn đề về thần kinh.
Xét nghiệm xoay vòng để đánh giá sự hoạt động của mắt và tai. Xét nghiệm sử dụng kính video hoặc các điện cực để theo dõi chuyển động của mắt.
Xét nghiệm âm ốc tai cung cấp thông tin về các tế bào lông trong ốc tai, bằng cách đo sự đáp ứng của các tế bào tóc với các cú nhấp được tạo ra bởi một loa nhỏ chèn vào trong ống tai
Chụp cộng hưởng MRI sử dụng từ trường và sóng radio để tạo ra hình ảnh cắt ngang các mô cơ thể được quét. MRI não có thể phát hiện các khối u, đột quỵ và sự bất thường về mô mềm khác mà có thể gây chóng mặt hoặc ngất.

Cách phòng tránh rối loạn tiền đình

Rối loạn chức năng tiền đình là căn bệnh phổ biến, ảnh hưởng lớn đến sức khỏe và chất lượng cuộc sống. Tuy nhiên, chúng ta vẫn có thể phòng tránh bằng những cách đơn giản sau:

Xây dựng và duy trì thực hiện một lối sống cùng một chế độ ăn uống khoa học, lành mạnh, ngủ đúng giờ và đủ giấc, uống đủ nước mỗi ngày, tránh dùng cafein, chất kích thích.
Thường xuyên tập luyện thể dục thể thao vừa sức, tập các bài vận động cho vùng cổ, đầu, gáy.
Giảm căng thẳng lo lắng.
Tránh đọc sách báo khi ngồi ô tô nên ngồi hoặc nằm ngay xuống khi thấy chóng mặt.
Uống đủ nước mỗi ngày.
Đối với những người bị rối loạn tiền đình, cần thận trọng khi hoạt động vùng đầu cổ.
Không nên quay cổ đột ngột hoặc thay đổi tư thế đứng lên ngồi xuống quá nhanh.
Khi có dấu hiệu của bệnh, nên đi khám chuyên khoa để được chẩn đoán và điều trị theo hướng dẫn của bác sĩ.