Viêm xoang hàm là gì? Nguyên nhân, triệu chứng và những phương pháp điều trị người bệnh nên biết

Viêm xoang là căn bệnh về đường hô hấp phổ biến và gây ra nhiều triệu chứng khó chịu, ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống người bệnh.

Viêm xoang hàm được hiểu là bệnh như thế nào?

Theo thống kê, viêm xoang hàm là dạng viêm xoang thường gặp phải nhất hiện nay. Bệnh lý hình thành khi các lớp niêm mạc bao phủ lấy xoang hàm bị viêm nhiễm do một hoặc nhiều tác nhân gây ra. Xong đó, xoang hàm được biết đến là các xoang nằm ở quanh mắt và hai bên gò má.

Vị trí xoang hàm

Tùy thuộc vào tình trạng bệnh lý, viêm xoang hàm sẽ chia thành 3 thể viêm xoang hàm mà bệnh nhân có thể mắc phải, đó là:

Viêm xoang hàm cấp

Trường hợp viêm xoang hàm cấp khiến bệnh nhân có những triệu chứng như nhức đầu, đau mặt, có thể lan lên hốc mắt, thái dương, đau buốt, đau nhiều vào buổi sáng và buổi trưa, giảm vào buổi chiều tối, đau nhiều hơn khi bệnh nhân cúi đầu xuống, gập người lại hay chạy nhảy, vận động mạnh, khi dùng tay ấn vào mắt, hố răng thì bệnh nhân có cảm giác đau. Bệnh nhân có chảy mũi nước, nước mũi ban đầu loãng, sau đó đặc dần và chuyển màu vàng, có thể có mủ và mùi hôi, bệnh nhân có sốt cao... Những triệu chứng của viêm xoang hàm cấp kéo dài hơn 6 tuần, sau đó sẽ chuyển sang giai đoạn viêm xoang hàm mạn.

Viêm xoang hàm mạn

Đối với viêm xoang hàm mạn thì hầu như không có những triệu chứng điển hình như viêm xoang hàm cấp, có thể có chảy mũi nước nhiều, nghẹt mũi, dịch mũi tiết ra có màu xanh, đặc biệt khi bị viêm xoang hàm nguyên nhân do răng miệng thì mủ tiết ra từ mũi và miệng sẽ có mùi hôi, bệnh nhân có triệu chứng đau âm ĩ, dữ dội vùng mặt, đặc biệt là 2 bên má. Viêm xoang hàm mạn thể mủ thường sẽ để lại một sốbiến chứng viêm xoang như viêm tấy hốc mắt, viêm xương tủy, viêm màng não, áp – xe não...

Viêm xoang hàm nguyên nhân do bệnh về răng

Trường hợp bị viêm xoang hàm do răng miệng gây ra, dịch mủ tiết ra từ mũi và miệng sẽ có mùi hôi; vùng mặt và đặc biệt là hai bên má sẽ xuất hiện những cơn đau âm ĩ kéo dài, và tăng tiến dần đến mức dữ dội.

Nguyên nhân gây viêm xoang hàm

Viêm xoang hàm có thể xuất phát từ các nguyên nhân sau đây:

Viêm mũi dị ứng kéo dài.
Cấu trúc vách ngăn mũi bị lệch.
Các bệnh lý về răng miệng.
Thời tiết, môi trường thay đổi bất thường, vi khuẩn xâm nhập từ bên ngoài vào cơ thể.
Chấn thương do tai nạn hoặc do quá trình phẫu thuật để lại.

Triệu chứng viêm xoang hàm

Triệu chứng viêm xoang hàm điển hình

Đau mặt: Đây là triệu chứng phổ biến nhất của viêm xoang hàm. Đau có thể xuất hiện ở vùng má, vùng trán và xung quanh mắt. Đau thường tồn tại trong thời gian dài và có thể gia tăng khi cúi xuống hoặc khi áp lực lên vùng mặt.
Nghẹt mũi: Viêm xoang hàm gây ra sự tắc nghẽn mũi do việc viêm và phù tại các xoang hàm. Bạn có thể cảm nhận mũi bị nghẹt, khó thở qua mũi và cảm giác áp lực trong vùng khuỷu tay.
Chảy dịch mũi: Các xoang hàm viêm sẽ tạo ra một lượng tiết mũi tăng, màu trắng hoặc vàng, đặc và khó thở. Tiết mũi có thể chảy xuống sau cổ họng, gây ra cảm giác khó chịu và hắt hơi liên tục.
Mệt mỏi và khó chịu: Viêm xoang hàm có thể gây ra tình trạng mệt mỏi chung, mất năng lượng và không tập trung. Bạn có thể cảm thấy khó chịu, mất ngủ và có tâm trạng không tốt.
Đau răng: Một số trường hợp viêm xoang hàm có thể lan ra và gây đau răng. Đau thường xuất hiện ở các răng phía trước hoặc phía sau vùng xoang hàm bị viêm.
Khói, mất vị giác: Viêm xoang hàm có thể gây mất vị giác và khói. Bạn có thể cảm thấy thức ăn ít ngon và không thể cảm nhận được hương vị như bình thường.

Nghẹt mũi là triệu chứng thường thấy khi viêm xoang hàm

Chẩn đoán viêm xoang hàm

Ngoài các triệu chứng lâm sàng, để chẩn đoán và đánh giá tình trạng bệnh lý viêm xoang hàm, bác sĩ có thể sẽ chỉ định thực hiện các phương pháp như: nội soi mũi, siêu âm mũi, chụp X-quang, CT scanner mũi xoang, xét nghiệm dị ứng…

Chụp X – quang

Chụp X-quang xoang là một phương pháp chẩn đoán viêm xoang hàm khá phổ biến. Kết quả thu được từ quá trình chụp chiếu sẽ là cơ sở vững chắc, giúp các bác sĩ quan sát được cụ thể, chi tiết tình trạng bên trong các hốc xoang. Từ đó giúp nhận biết được tình trạng xoang hàm, xoang trán và hốc mũi.

Nội soi mũi

Nội soi mũi là kỹ thuật dùng đầu dò kết hợp cùng hệ thống camera, nguồn sáng để thâm nhập trực tiếp vào các ngóc ngách vùng mũi. Nhờ có kính phóng đại với độ nghiêng khác nhau, kỹ thuật này sẽ giúp các bác sĩ quan sát được hình ảnh ở bên trong cuốn mũi một cách trực quan, chi tiết nhất. Từ đó đưa ra những chẩn đoán chính xác nhất về tình trạng bệnh lý viêm xoang.

Cấy mẫu dịch mũi và xoang

Đây là phương pháp ít được thực hiện, bởi việc cấy vi khuẩn muốn chính xác đòi hỏi phải có một mẫu thu được bằng nội soi xoang hoặc xuyên qua xoang; việc cấy vi khuẩn phần dịch mủ chảy qua mũi được cho là không đủ.
Phương pháp cấy vi khuẩn này thường chỉ được thực hiện khi điều trị kháng sinh không hiệu quả, hoặc ở những bệnh nhân bị suy giảm miễn dịch và một số nhiễm khuẩn bệnh viện gây ra viêm xoang.

Những đối tượng có nguy cơ cao mắc phải bệnh lý?

Bất cứ ai cũng có khả năng mắc phải viêm xoang hàm, thậm chí là trẻ nhỏ và trẻ sơ sinh. Tuy nhiên, các chuyên gia đã chỉ ra rằng, những đối tượng dưới đây sẽ có nguy cơ mắc bệnh lý cao hơn. Gồm có:

Người bị các bệnh như sâu răng, viêm nha chu, viêm nhiễm miệng,... cùng các bệnh lý liên quan đến răng miệng khác không được điều trị hoặc không điều trị dứt điểm.
Người có các sai lệch bất thường trong cấu trúc của xoang hàm do bẩm sinh hoặc do ảnh hưởng sau phẫu thuật.
Người có tiền sử bị viêm mũi dị ứng hay các bệnh liên quan đến răng - hàm - mặt trước đó.
Người đã từng mắc viêm xoang hàm đã khỏi cũng có nguy cơ bị tái phát lại.
Người đã từng thực hiện nhổ răng hàm hoặc các phẫu thuật hàm cũng có nguy cơ bị viêm xoang do ảnh hưởng của các dị vật có thể rơi hoặc làm tổn thương khoang miệng.

Viêm xoang hàm có gây nguy hiểm cho người bệnh hay không?

Viêm xoang hàm có gây nguy hiểm không là thắc mắc hàng đầu của nhiều người bệnh khi được chẩn đoán về bệnh lý này. Theo các chuyên gia, khi không được phát hiện và điều trị đúng cách, kịp thời, viêm xoang tại hàm sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe của người bệnh. Trong một vài trường hợp, tính mạng của người bệnh thậm chí có thể bị đe dọa.

Trong đó, các biến chứng mà người bệnh có thể gặp phải khi bị viêm xoang hàm là:

Giảm thị giác

Khi xoang hàm bị viêm nhiễm, các vị trí hốc mắt có nguy cơ bị ảnh hưởng. Lâu dần, có thể làm giảm thị giác của mắt hay các bệnh về mặt như viêm mô hốc mắt, áp xe túi lệ, áp xe mí mắt, viêm dây thần kinh thị giác...

Gây các bệnh về đường hô hấp

Tai - mũi - họng có sự liên kết chặt chẽ với nhau trong cơ thể. Chính vì vậy, khi viêm xoang hàm không được điều trị kịp thời có thể khiến tình trạng viêm nhiễm lan rộng sang các cơ quan, vùng lân cận.

Lúc này, người bệnh sẽ phải đối mặt thêm với các bệnh lý liên quan đến đường hô hấp như viêm tai giữa, viêm thanh quản, viêm đường hô hấp dưới, viêm họng...

Viêm ở xoang hàm có thể gây các ảnh hưởng tới tai - mũi - họng

Đau nhức tại các vùng xương

Khi bước giai đoạn nặng, viêm tại xoang hàm khiến quá trình lưu thông máu bị ảnh hưởng nghiêm trọng. Do đó, các cơn đau nhức sẽ xuất hiện thường xuyên tại vùng xương trán, xương hốc mắt, xương đỉnh đầu, xương thái dương... Lâu dài làm người bệnh cảm thấy mệt mỏi, tê nhức, mất ngủ.

Các bệnh về não

Biến chứng nguy hiểm nhất mà người bệnh phải đối mặt khi viêm xoang hàm không được điều trị kịp thời chính là nguy cơ gặp phải các bệnh về não bộ. Nguyên nhân là do các vi khuẩn, virus gây hại không được ngăn chặn kịp thời từ xoang hàm sẽ tấn công vào hộp sọ. Ví dụ như viêm não, viêm màng não, áp xe màng não...

Các biến chứng bệnh lý khác khác

+ Các biểu hiện suy giảm về trí nhớ, thậm chí là lẫn.

+ Hơi thở có mùi.

+ Cơ thể mệt mỏi, khó ngủ...

Điều trị viêm xoang hàm như thế nào?

Điều trị viêm xoang hàm bằng y học hiện đại

Điều trị bằng thuốc

+ Dùng kháng sinh: Viêm xoang hàm thường đi kèm với nhiễm trùng vi khuẩn, do đó việc sử dụng kháng sinh là một phương pháp điều trị chủ yếu. Tuy nhiên, việc lựa chọn loại kháng sinh phù hợp và tuân thủ đúng liều trị là rất quan trọng để đảm bảo hiệu quả điều trị và tránh kháng thuốc.

+ Dùng thuốc giảm viêm: Corticosteroid có thể được sử dụng để giảm sưng và viêm trong khu vực xoang hàm. Thuốc có thể được dùng qua đường uống, phun mũi hoặc qua dạng phun aerosol để đạt được hiệu quả tốt nhất.

+ Sử dụng thuốc giãn mạch: Một số thuốc giãn mạch như pseudoephedrine có thể được sử dụng để giảm sưng mũi và giảm áp lực trong xoang hàm, cải thiện thông khí và giảm triệu chứng của bệnh nhân.

Điều trị bằng nội soi

+ Nội soi xoang hàm: Quá trình nội soi xoang hàm sử dụng ống nội soi mềm để làm sạch và thông thoáng các lỗ thông giữa xoang hàm và mũi. Việc loại bỏ chất nhầy và tạo mở trong xoang hàm giúp giảm vi khuẩn và cải thiện lưu thông không khí, giúp bệnh nhân thoát khỏi triệu chứng viêm xoang.

+ Nội soi hóa mủ: Trong trường hợp nhiễm trùng mủ nặng và sưng to trong xoang hàm, nội soi có thể được sử dụng để tạo mở và vệ sinh khu vực xoang hàm, loại bỏ mủ và tạo điều kiện cho quá trình hồi phục.

Điều trị bằng phẫu thuật

+ Loại bỏ polyp: Polyp trong xoang hàm có thể gây tắc nghẽn và viêm nhiễm. Trong trường hợp này, phẫu thuật loại bỏ polyp sẽ được thực hiện để giảm triệu chứng và cải thiện chất lượng sống của bệnh nhân.

+ Chỉnh hình xoang hàm: Trong trường hợp cấu trúc xoang hàm bị lệch do bẩm sinh hoặc biến dạng do quá trình phẫu thuật, phẫu thuật chỉnh hình xoang hàm có thể được thực hiện. Quá trình này giúp tái tạo cấu trúc xoang hàm và khắc phục tắc nghẽn, giúp xoang hàm thông thoáng hơn và giảm nguy cơ tái phát viêm.

Phẫu thuật loại bỏ polyp trong xoang

Ngoài ra, việc điều trị bệnh viêm xoang hàm còn bao gồm những phương pháp hỗ trợ và kiểm soát triệu chứng, bao gồm:

+ Rửa xoang hàm: Rửa xoang hàm bằng dung dịch muối sinh lý hoặc dung dịch xịt mũi có thể giúp làm sạch xoang, loại bỏ chất nhầy và vi khuẩn.

+ Điều trị dự phòng: Đối với những người có nguy cơ cao mắc bệnh viêm xoang hàm, việc duy trì một lối sống lành mạnh, hạn chế tiếp xúc với các chất gây kích ứng và điều trị các bệnh lý liên quan đến răng miệng là rất quan trọng.

Điều trị viêm xoang hàm bằng y học cổ truyền

Theo y học cổ truyền, viêm xoang hàm thuộc phạm vi các chứng bệnh sau:

+ Tỵ lậu: chảy nước mũi trong, ngạt mũi, ngứa mũi, hắt hơi.

+ Tỵ cừu: chảy nước mũi trong, hắt hơi khi thời tiết thay đổi do cơ thể yếu.

+ Tỵ uyên: nước mũi đục, vàng tanh hôi, kèm đau đầu hoa mắt, khứu giác giảm.

+ Tỵ án: mũi ngạt, khó ngửi mùi.

+ Đầu thống: đau đầu.

+ Đầu trọng: nặng đầu.

Dùng thuốc đông y chữa viêm xoang

Tùy theo nguyên nhân, triệu chứng gây bệnh mà các thầy thuốc đông y có những bài thuốc riêng cho từng bệnh nhân.

Những bài thuốc Đông y trị viêm xoang cũng được kết hợp để tăng hiệu quả. Vì theo quan điểm Đông y, viêm xoang là do sự mất cân bằng âm dương trong cơ thể, khí huyết ứ trệ, tà khí xâm nhập. Do đó, các bài thuốc Đông y trị viêm xoang thường tập trung vào việc khôi phục sự cân bằng âm dương.

Ưu điểm

+ An toàn.

+ Không gây kháng thuốc

+ Tính toàn diện.

+ Giá thành rẻ.

Nhược điểm:

+ Thời gian chữa trị kéo dài.

+ Mất công sắc thuốc.

+ Tác dụng của thuốc của mỗi người là khác nhau nên hiệu quả cũng khác nhau.

Một số vị thuốc có tác dụng trong điều trị bệnh viêm xoang như: Kim ngân hoa, Ma hoàng, Bán hạ chế, Quế chi, Ngũ vị tử, Bạch thược, Đảng sâm, Hoàng kỳ, Cam thảo, Khương hoạt, Hoàng kỳ, Phòng phong, Gừng, Bạch truật, Thục địa, Mạch môn, Hoài sơn, Ngưu tất, Bạch phục linh…

Vị thuốc Kim ngân hoa có tác dụng chữa viêm xoang

Phương pháp cấy chỉ chữa viêm xoang

Cấy chỉ là phương pháp sử dụng những sợi chỉ tự tiêu nhỏ, mảnh được đưa vào các huyệt đạo liên quan đến xoang. Từ đó sẽ kích thích huyệt đạo, thông kinh lạc, tăng lưu thông máu giúp giảm viêm, giảm đau, tiêu tan ứ trệ và hỗ trợ điều trị viêm xoang. Các triệu chứng ngạt mũi, sổ mũi sau cấy chỉ cũng nhanh chóng giảm dần và biến mất.

Phương pháp bấm huyệt chữa viêm xoang

Bấm huyệt sẽ kích thích huyệt đạo, thông kinh lạc, giúp giảm đau, giảm viêm, tiêu sưng, ứ trệ, tăng cường lưu thông khí huyết. Các huyệt vị quan trọng cần tác động là:

+ Huyệt hợp cốc: Nằm ở giữa ngón trỏ và ngón cái trên bàn tay.

+ Huyệt bách hội: Ở trên đỉnh đầu.

+ Huyệt thượng tinh: Nằm ở giữa đường chân tóc trước trán.

+ Ấn đường: Nằm ở giữa hai chân mày.

+ Nghinh hương: Nằm ở vị trí khóe ngoài mũi.

Phương pháp bấm huyệt chữa viêm xoang

Phương pháp châm cứu chữa viêm xoang

Ngoài dùng thuốc Đông y chữa viêm xoang, châm cứu là phương pháp không dùng thuốc hiệu quả được nhiều khách hàng tin tưởng. Châm cứu dùng cây kim mảnh châm vào các huyệt đạo liên quan đến xoang để thông kinh lạc, ứ trệ, tăng cường lưu thông khí huyết. Thường thì người bệnh được châm cứu theo phác đồ mà bác sĩ đưa ra, bao gồm:

+ Can đởm uất nhiệt: Bụng trướng, rêu lưỡi vàng, kén ăn, đắng miệng. Huyệt vị cần châm là thượng tinh, ấn đường, phong trì, thái xung, chiếu hải.

+ Thể phong nhiệt xâm nhập Phế: Sốt nhẹ hoặc sốt rét, sợ gió, họng sưng, dịch mũi có màu vàng. Huyệt vị cần châm là phong môn, liệt khuyết, ấn đường, hợp cốc, phong trì, nghinh hương.

+ Thể phong hàn thấp phạm Phế: Tà khi do cảm mạo, hen suyễn gây nên, do đó triệu chứng bệnh cảm như sợ gió lạnh, gai rét, chảy mũi trong, tắc nghẹt mũi, rêu lưỡi trắng dầy. Các huyệt vị cần châm là nghinh hương, ấn đường, phong trì, ngư tế, kinh cự, thái uyên.

Phương pháp châm cứu chữa viêm xoang

Cách phòng tránh bệnh viêm xoang hàm

Để đảm bảo đạt được hiệu quả điều trị viêm xoang cao nhất, bạn có thể làm theo những lời khuyên sau đây:

Chế độ sinh hoạt

Có chế độ luyện tập, nghỉ ngơi, làm việc và học tập hợp lý.
Không hút thuốc lá, sử dụng rượu bia, hạn chế tối đa việc tiếp xúc với môi trường ô nhiễm.
Uống thuốc theo chỉ định. Không tự ý thay thế hoặc ngừng uống thuốc khi chưa được bác sĩ cho phép.
Chú ý giữ ấm cơ thể khi thời tiết trở lạnh.
Thường xuyên vệ sinh mũi, họng và khoang miệng bằng nước muối sinh lý hoặc dung dịch vệ sinh.
Thường xuyên rửa tay sạch sẽ.
Tránh các tác nhân gây dị ứng như nấm mốc, lông thú cưng, phấn hoa.
Đối với những người đã mắc bệnh viêm xoang cần tuân thủ nghiêm ngặt quy trình điều trị của bác sĩ, tái khám đúng lịch hẹn để tránh bệnh kéo dài và chuyển sang giai đoạn mạn tính.

Chế độ ăn uống

Viêm xoang hàm nên ăn gì và kiêng gì là điều mà người bệnh cần quan tâm. Để nâng cao thể lực, tăng cường sức đề kháng, người bệnh cần bổ sung các loại thực phẩm giàu vitamin, acid béo omega và kẽm như trái cây, cá hồi, thịt bò, bạc hà…vào chế độ ăn uống hàng ngày của mình.

Bên cạnh đó, để tránh kích ứng và khiến tình trạng viêm xoang trở nên nghiêm trọng hơn, bạn cần hạn chế những loại thực phẩm sau đây:

Các thực phẩm cay, nóng vì chúng có thể gây trào ngược dạ dày – một trong những nguyên nhân gây ra các bệnh lý viêm tai, mũi, họng.
Các thực phẩm gây dị ứng.
Các đồ uống, chất kích thích như rượu bia, cafe, nước có gas…
Sữa và các sản phẩm chế biến từ sữa vì chúng sẽ làm tăng tiết dịch nhầy từ mũi, gây khó khăn cho việc lưu thông không khí của mũi với môi trường.
Đồ ăn, thức uống quá nóng hoặc lạnh vì sẽ làm kích thích vùng niêm mạc miệng và đường hô hấp.

Là bệnh lý mà bất cứ ai cũng có thể mắc phải, mỗi người nên cần có cho mình những kiến thức cơ bản và các phòng ngừa viêm xoang hàm cơ bản. Đặc biệt, khi bị viêm xoang hoặc có các dấu hiệu của bệnh lý, việc thực hiện các thăm khám chẩn đoán và điều trị là thực sự cần thiết. Điều này giúp bệnh có khả năng chữa khỏi cao hơn, tránh các biến chứng nguy hiểm có thể xảy ra.

Bài viết tham khảo: YHCT, SKĐS, webmd.com, mayoclinic.org bvyhctnghean.vn