Bài thuốc Đông y điều trị Cao huyết áp

Cao huyết áp là một trong những bệnh lý thường gặp ở người lớn tuổi. Nếu không được chữa trị kịp thời và hiệu quả, cao huyết áp có thể dẫn đến các biến chứng nguy hiểm như đột quỵ, suy tim... Điều trị cao huyết áp bằng phương pháp Đông y đã được chứng minh là một trong những giải pháp an toàn và hiệu quả mà nhiều người đang áp dụng.

Bệnh cao huyết áp là gì?

Cao huyết áp (hay tăng huyết áp) là một bệnh lý mãn tính, khi áp lực của máu tác động lên thành động mạch và tăng cao. Tình trạng này gây ra áp lực đáng kể cho tim (tăng gánh nặng cho tim) và là nguyên nhân của nhiều biến chứng tim mạch nghiêm trọng bao gồm tai biến mạch máu não, suy tim, bệnh tim mạch vành, nhồi máu cơ tim và nhiều bệnh lý khác.

Cao huyết áp thường xảy ra ở người cao tuổi

Các triệu chứng của cao huyết áp thường rất mờ nhạt và khó nhận biết. Thực tế, hầu hết các bệnh nhân bị tăng huyết áp không có bất kỳ dấu hiệu hay triệu chứng rõ ràng nào, dù bệnh đã phát triển đến mức nghiêm trọng. Một số ít bệnh nhân có thể có các triệu chứng thoáng qua như đau đầu, khó thở hoặc hiếm hơn là chảy máu cam.

Theo Đông y, cao huyết áp là một bệnh thuộc các bộ tộc can, tâm, tỳ, thận… bất điều hòa mà sinh ra bệnh. Ngoài ra, những người béo phì hay cholesterol cao cũng có nguy cơ bị cao huyết áp. Với Đông y, việc trị bệnh là đi tìm nguyên nhân phát sinh bệnh tật và loại bỏ nguyên nhân đó.

Cao huyết áp theo Y học cổ truyền

Khái niệm

Theo y học cổ truyền, các triệu chứng mô tả trong bệnh tăng huyết áp thuộc phạm trù chứng huyễn vựng, đầu thống. Khi bệnh tiến triển nặng lên, gây tăng huyết áp nguy hiểm hoặc gây đột quỵ não thì y học cổ truyền xếp trong phạm trù chứng trúng phong.

Nguyên nhân bệnh sinh

Nhân tố tinh thần

Hoạt động tình chí là những phản ánh không giống nhau của cơ thể con người đối với sự vật khách quan. Y học cổ truyền cho rằng hoạt động tình chí gồm bảy loại là hỉ, nộ, ưu, tư, bi, khủng, kinh. Trong tình huống bình thường thì hoạt động tình chí là các trạng thái tinh thần của cơ thể và những biểu hiện sinh lý, nói chung là không gây nên bệnh. Chỉ khi kích thích tình chí đột ngột, mạnh mẽ, kéo dài, vượt quá phạm vi hoạt động sinh lý bình thường thì sẽ gây nên rối loạn vận hành của khí, khí huyết âm dương tạng phủ thất điều mới có thể phát bệnh. Rối loạn tình chí trong bệnh tăng huyết áp thường gặp là do tình chí không thoải mái, hay lo lắng, cáu giận làm cho can khí không thư thái, uất lại mà hóa nhiệt, tổn thương can âm, can dương thăng vượng mà gây nên mặt đỏ, mắt đỏ, đau đầu, chóng mặt…

Nhân tố ăn uống

Thói quen hay ăn nhiều chất béo, ngọt hoặc uống quá nhiều bia, rượu làm tổn thương tỳ vị, tỳ mất kiện vận làm thấp trọc nội sinh, hóa đàm hóa hỏa, đàm trọc nhiễu loạn phía trên gây trệ tắc kinh mạch gây nên bệnh.

Nhân tố lao dục

Lao động quá sức, dục vọng quá nhiều làm hao thương khí âm hoặc tuổi cao, thận hao hư, âm tinh bất túc làm thủy không hàm mộc gây âm hư dương cang, nội phong nhiễu loạn gây nên bệnh.

Cao huyết áp nếu không điều trị có thể gây đột quỵ

Điều trị cao huyết áp bằng Đông y

Nguyên tắc điều trị

Bệnh tăng huyết áp có quan hệ mật thiết đến chức năng của can và thận. Cho nên, nguyên tắc quan trọng nhất trong điều trị chứng bệnh này là điều chỉnh cân bằng chức năng của can thận và âm dương, hạ huyết áp hợp lý, chú trọng đến cải thiện triệu chứng.

+ Đối với thể can dương thượng cang, dùng pháp tiềm giáng bình can, không nên dùng các vị thuốc có tính vị khổ hàn làm tổn thương can.

+ Đối với thể can thận âm hư nên dùng pháp tư dưỡng can thận nhưng không nên quá lạm dụng các vị thuốc nê trệ làm tổn thương tỳ.

+ Đối với thể âm dương lưỡng hư nên dùng pháp dục âm trợ dương, âm dương cùng điều trị.

+ Trường hợp kiêm huyết ứ, đàm trọc nên gia các vị thuốc hoạt huyết thông lạc, hóa đàm trừ thấp.

Trong quá trình sử dụng thuốc nên lưu ý: dùng thuốc tiềm giáng không được làm tổn thương khí, thuốc tư bổ không để tổn thương can tỳ để đạt mục đích cân bằng âm dương.

Điều trị cao huyết áp bằng thuốc đông y

Cao huyết áp thể can thận hư

Người già bị suy thận, xơ cứng động mạch với những biểu hiện như hoa mắt, chóng mặt, đau mỏi lưng gối, mạch huyền tế sác. Bài thuốc trị tư âm hạ áp gồm những thành phần:

+ Dược liệu: 9g đan bì, mẫu lệ 20g, thục địa 24g, sơn thù 12g, hà thủ ô, bạch thược, hoài sơn, ngưu tất, tang kí sinh mỗi vị 12g. Cúc hoa 10g, thạch tả 10g, kỷ tử 8g.

+ Thực hiện: Sắc các vị trên cùng 6 bát nước sau đó chắt ra bát, sử dụng ngày 3 lần.

Cao huyết áp thể đàm thấp

Thể đàm thấp thường xuất hiện nhiều ở người có cholesterol trong máu cao, đau nhức toàn thân đặc biệt là bộ phận ngực sườn. Buồn nôn, chán ăn, mạch huyền hoạt và rêu trắng ở lưỡi.

+ Dược liệu: Cam thảo 6g, ý dĩ 20g, ngưu tất 16g, bán hạ 8g, thiên ma 8g, tang kí, bạch truật, mao căn, thảo quyết minh, bạch linh, tỳ giải mỗi loại 12g.

+ Thực hiện: Rửa sạch các vị trên sau đó sắc cùng 1 lít nước, đun tới khi chỉ còn một nửa bình thì dừng lại. Chia thành 3 thang, sử dụng hàng ngày.

Điều trị thể âm dương lưỡng hư

Bài thuốc Đông y trị cao huyết áp với những đối tượng có biểu hiện như chân tay lạnh, cơ thể mệt mỏi, liệt dương hoạt tinh, cơ thể tê mỏi liên miên. Bài thuốc sử dụng các loại thảo dược giúp thông mạch, hoạt huyết giúp thành mạch dẻo dai…

+ Dược liệu: Sinh địa 12g, cam thảo 4g, ngũ vị tử 6g, ngưu tất 16g, bạch thược 12g, mạch môn, mẫu lệ mỗi loại 12g.

+ Thực hiện: Rửa sạch các loại dược liệu trên cho vào bình đun sôi lửa nhỏ từ 45 – 60 phút. Chia thành 3 thang sử dụng hàng ngày sau khi ăn.

Trị chứng tâm tỳ hư

Các vị thuốc Đông y chữa cao huyết áp giúp an thần, thanh tâm, điều hòa tuần hoàn máu và tim đập nhanh ở người cao tuổi.

+ Dược liệu: Đảng sâm 15g, phục thần 10g, đương quy 10g, hoàng kỳ 15g, táo nhân, bạch truật mỗi vị 10g, mộc thương 5g.

+ Thực hiện: Sắc các vị trên cùng 6 bát nước, khi chỉ còn một phần ba thì chắt ra bát, uống khi còn ấm.

Thể âm hư dương xung

Cao huyết áp không chỉ xuất hiện ở người cao tuổi, người trẻ tuổi có dấu hiệu rối loạn tuần hoàn, căng thẳng liên miên hoặc sử dụng các chất kích thích gây hưng phấn thần kinh. Biểu hiện của bệnh có thể gồm: Mạch huyền hoạt sác, họng khô, ngủ khó, khi ngủ thở khò khè, hoa mắt, chóng mặt dễ cáu gắt…

Bài thuốc làm giảm các triệu chứng đau đầu, chóng mặt

+ Dược liệu: Trạch tả 8g, câu đằng 12g, tang ký sinh 16g, xuyên khung, thiên ma, bạch thược, đương quy mỗi vị 8g, mộc thôn, ngưu tất, hoàng cầm, ý dĩ, ngưu tất mỗi vị 12g.

+ Thực hiện: Sắc tất cả các vị thuốc trên sử dụng 3 thang/ngày sau khi ăn 30 phút.

Âm hư dương thịnh

Triệu chứng ù tai, phù chân tay, lưỡi đỏ hoặc có rêu trắng, mạch mỏng đầu nặng hoặc đi đứng khó khăn là chứng suy thận do tổn thương âm hư. Để điều trị các chuyên gia khuyên sử dụng bài thuốc dưới đây:

+ Dược liệu: Sắc các nguyên liệu gồm bạch thược 10g, tiên linh kỳ 12g, ngưu tất 10g, mẫu lệ 30g, long cốt 12g, sinh địa 12g.

+ Thực hiện: Thang thuốc sau khi mua về sẽ đem sắc, uống sau khi ăn hoặc trước khi ngủ 30 phút. Ngày 2 lần.

Huyết phụ trục ứ thang gia giảm

Trong bài thuốc Đông y trị cao huyết áp với chứng huyết ứ trở lạc sẽ tập trung điều trị hoạt huyết hóa ứ. Tác dụng hành khí chỉ thống, trị chứng đau tức ngực, thông kinh mạch…

+ Dược liệu: Đào nhân 8 – 16g, sài hồ 12g, cát cánh 6 – 8g, xuyên ngưu tất 6g, hồng hoa 12g, xích thước 8g, xuyên khung 7g, cam thảo 4g, đương quy 12g.

+ Thực hiện: Sắc các vị trên với nước, đun lửa nhỏ từ 45 – 60 phút. Chia làm 2 lần, sáng và chiều uống sau bữa ăn 30 phút.

Bán hạ bạch truật thiên ma thang

Chứng đau đầu, mắt căng tức, ngực quản bĩ tức, miệng khô, rêu lưỡi trắng, đi tiểu đêm nhiều lần sẽ áp dụng bài thuốc trị trừ thấp hóa đàm với các nguyên liệu gồm:

+ Dược liệu: Bạch thước 6g, bồ hoàng 10g, đương quy 6g, cam thảo 22g, hạnh nhân 5g, gừng dại 2,8g, cánh thảo 5g, hùng hoàng 3,6g. linh dương giác 4g, long xỉ 4g, nhục quế 7g, phòng phong 6g.

+ Thực hiện: Sắc các bị trên cùng 1 lít nước, uống theo thang 3 lần/ngày.

Sử dụng mỗi ngày một thang cải thiện tình trạng sức khoẻ

Bổ can thận dưỡng

Bài thuốc tả quy hoàn không chỉ bổ dưỡng can thận mà còn điều hoà âm dương, trị các chứng như tinh tuỷ, bị suy tôn, mạch tế sác…

+ Dược liệu: 12g quy bản giáo, cây cỏ xước 9g,12g lộc giác giao, 12g sơn dược, sơn thù 12g, 12g câu kỷ tử, thục địa 24g.

+ Thực hiện: Thục địa nấu thành cao, các vị dược liệu khác nghiền thành bột trộn với mật ong sau đó vo thành viên. Sử dụng ngày 9g sau bữa ăn.

Bài thuốc Đông y giúp trị cao huyết áp một cách hiệu quả

Điều trị cao huyết áp bằng phương pháp châm cứu

Có thể châm các huyệt như: Bách hội, Ấn đường, Phong trì, Thái dương, Trung đô, Thái xung, Can du, Huyết hải, Nội quan, Thần môn, Túc tam lý, Tam âm giao, Tỳ du, Huyết hải,… Tùy theo từng nguyên nhân và thể bệnh mà châm bổ, châm tả hay bình bổ bình tả khác nhau.

Ngoài châm cứu, có thể kết hợp với Nhĩ châm (châm loa tai): các điểm Hạ áp, Can, Thận, Thần môn.

Liệu trình điều trị: mỗi ngày châm 1 lần (20-30 phút), điều trị 15 đến 20 ngày/ liệu trình. Chú ý: tuyệt đối tuân thủ nguyên tắc vô khuẩn khi châm. Giải thích với người bệnh trước khi châm để tránh các tai biến khi châm cứu như vựng châm, choáng, ngất, chảy máu, gãy kim,...

Không được tự ý châm khi không có chỉ định của bác sĩ.

Điều trị cao huyết áp bằng xoa bóp bấm huyệt kết hợp

Các bước thực hiện bấm huyệt hạ huyết áp

+ Người bệnh nằm thẳng. Thầy thuốc thực hiện miết trán bằng cách sử dụng ngón tay trỏ và ngón tay giữa, bắt đầu thực hiện miết từ trán ra hai bên 20 - 30 lần.

+ Sử dụng năm đầu ngón tay thực hiện chải tóc từ chân tóc ở trán lên đến đỉnh đầu và dọc ra sau gáy 20 - 30 lần.

+ Tiếp tục thực hiện các thủ thuật xoa, xát, miết, phân, day, ấn, bấm, bóp, lăn, vỗ.

+ Day, ấn, bấm các huyệt như trong công thức huyệt châm cứu.

+ Mỗi lần xoa bóp bấm huyệt từ 20 đến 30 phút, ngày một lần, một liệu trình 10 đến 15 lần.

Bạn có thể tự bấm huyệt cho chính mình bằng cách dùng đầu ngón tay cái bấm thẳng góc vào các huyệt vị, mỗi huyệt day bấm 1-3 phút. Nên bấm huyệt cả hai bên. Ngày bấm 1-2 lần. Nên bấm huyệt thường xuyên hàng ngày nếu huyết áp của bạn ở mức độ cao.

Châm cứu là một trong những phương pháp điều trị cao huyết áp

Chú ý: kết hợp với y học hiện đại để đánh giá hiệu quả điều trị và kết hợp dùng thuốc hạ huyết áp khi cần thiết.

Một số vị thuốc giúp điều trị cao huyết áp

Cúc hoa vàng: Là một loại thảo dược có tác dụng điều trị bệnh tăng huyết áp rất hiệu quả. Liều dùng cúc hoa vàng mỗi ngày thường là từ 8 – 16 g, có thể dùng dưới dạng trà uống thay nước hoặc kết hợp với các loại thảo dược khác để tăng hiệu quả.

Ngưu tất nam: Có tác dụng giãn mạch, hạ huyết áp, giảm mỡ máu và giúp giảm đau nhức xương khớp. Liều dùng ngưu tất nam thường là từ 10 – 15 g mỗi ngày, dưới dạng sắc uống và có thể sử dụng đơn lẻ hoặc phối hợp với các loại thuốc thảo dược khác để tăng hiệu quả.

Đỗ trọng: Vỏ thân có tác dụng hạ huyết áp với liều dùng 12 – 20 g sắc uống mỗi ngày.

Thảo quyết minh: Hạt của cây có tác dụng thanh nhiệt và giúp làm hạ huyết áp với liều dùng từ 8 – 12 g hạt sắc uống mỗi ngày. Thảo quyết minh phù hợp đối với những người bị táo bón kèm theo tăng huyết áp.

Hoa hòe: Cải thiện sự ổn định của hệ thống mạch máu và thường được sử dụng để điều trị tăng huyết áp nhẹ đến trung bình. Liều dùng hàng ngày là từ 6 – 20 g hoè hoa sao vàng, có thể uống dưới dạng nước hoặc hãm chế như hãm trà.

Lá sen: Được biết đến với tác dụng an thần, hạ huyết áp và hạ cholesterol. Để sử dụng, bạn có thể lấy lá sen tươi và phơi khô, sau đó rang nhẹ để khô hơn. Sau đó, lấy từ 10 – 12 g lá sen đã phơi khô và sao lên, sắc uống mỗi ngày hoặc hãm như trà.

Lá sen được dùng trong điều trị cao huyết áp

Ưu nhược điểm khi dùng thuốc Đông y chữa cao huyết áp

Ưu điểm thuốc chữa cao huyết áp bằng đông y

- Do được bào chế trực tiếp từ các loại thảo dược tự nhiên, vì vậy mà phương pháp Đông y không có tác dụng phụ nguy hiểm, có thể áp dụng cho mọi đối tượng từ người già, trẻ em kể cả phụ nữ đang mang thai.

- Cách điều trị là tác động vào sâu bên trong gốc rễ của bệnh, điều trị dứt điểm không lo tái phát.

- Ngoài việc chữa dứt điểm bệnh, điều trị cao huyết áp bằng thuốc Đông y còn cải thiện cơ thể rất tốt, thanh lọc độc tố, tinh thần khỏe mạnh hơn.

- Chi phí điều trị cũng không quá cao, đặc biệt là không lo tình trạng lạm dụng thuốc hay nhờn thuốc như Tây y.

Nhược điểm

Bên cạnh những ưu điểm thì những bài thuốc Đông y chữa cao huyết áp vẫn có một số hạn chế như:

- Thời gian sử dụng lâu, với những người bận rộn thì việc sắc thuốc sẽ tốn công hơn.

- Tuỳ thuộc vào cơ địa từng người thì hiệu quả không đồng đều.

- Hiện còn xảy ra tình trạng sử dụng dược liệu bẩn, không rõ nguồn gốc chất lượng gây ảnh hưởng đến sức khỏe người dùng.

- Do đó yêu cầu bệnh nhân nên tìm kiểu kỹ về các cơ sở y học cổ truyền, bài thuốc chữa cao huyết áp đông y qua đó điều trị bệnh hiệu quả, an toàn.

Lưu ý khi dùng phương pháp Đông y chữa cao huyết áp

Việc sử dụng các vị thuốc Đông y để hạ áp là phù hợp trong trường hợp huyết áp tăng nhẹ. Tuy nhiên, nếu được chỉ định sử dụng thuốc tăng huyết áp từ Tây y, cần tuân thủ điều trị và theo dõi huyết áp thường xuyên. Sử dụng các loại thuốc hạ áp theo Đông y có thể giúp giảm thiểu việc phải sử dụng nhiều loại thuốc hạ áp từ Tây y, nhưng không thể thay thế hoàn toàn.

Khi sử dụng bài thuốc theo thang, cần được thăm khám bởi bác sĩ Đông y để xác định nguyên nhân và dùng bài thuốc phù hợp. Tuy nhiên, một số vị thuốc không nên sử dụng cho phụ nữ mang thai hoặc đang cho con bú, do đó cần chú ý khi lựa chọn.

Ngoài việc sử dụng các vị thuốc, nên kết hợp với chế độ ăn uống và sinh hoạt để có thể kiểm soát tốt huyết áp. Duy trì cân nặng hợp lý bằng chế độ ăn uống và tập luyện thể dục. Cần kiểm tra huyết áp thường xuyên để có thể theo dõi được đáp ứng điều trị với thuốc. Bên cạnh đó, người bệnh cần phải được bác sĩ thăm khám định kỳ để theo dõi tình trạng sức khỏe thường xuyên.