Thế nào là huyết áp kẹt? Nguyên nhân, dấu hiệu và cách xử lý khi bị huyết áp kẹt

Huyết áp kẹt hay huyết áp kẹp cũng là một vấn đề vô cùng nan giải trong y học. Nó không chỉ ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống mà quan trọng là nó còn có thể gây ra những biến chứng nguy hiểm cho sức khỏe và tính mạng con người

Huyết áp kẹp là gì?

Huyết áp kẹp (hay còn gọi là huyết áp kẹt) là khi hiệu số của huyết áp tâm thu trừ huyết áp tâm trương quá hẹp nhỏ hơn hoặc bằng 20mmHg. Trong đó, huyết áp tâm thu phản ánh áp lực máu trong động mạch khi tim co bóp, còn huyết áp tâm trương thể hiện áp lực máu khi tim nghỉ ngơi giữa các nhịp đập. Huyết áp kẹp làm hai chỉ số này bị thu hẹp.

Đau đầu, hoa mắt chóng mặt, choáng váng là biểu hiện của huyết áp kẹt

Huyết áp kẹp có thể gây suy giảm tuần hoàn máu, dẫn đến nhiều vấn đề sức khỏe nghiêm trọng. Do đó, việc chẩn đoán và điều trị kịp thời là rất quan trọng để ngăn ngừa các biến chứng nguy hiểm do tình trạng này gây ra.

Huyết áp kẹp nằm trong khoảng bao nhiêu?

Huyết áp kẹp là tình trạng khoảng cách giữa huyết áp tâm thu và huyết áp tâm trương nhỏ hơn hoặc bằng 20mmHg.

Ví dụ, chỉ số huyết áp 120/80mmHg là mức huyết áp bình thường. Nhưng khi huyết áp tâm thu giảm xuống còn 100mmHg, thì hiệu số giữa huyết áp tâm thu và tâm trương sẽ là 100 – 80 = 20 (mmHg). Đây là được coi là tình trạng huyết áp kẹp.

Huyết áp kẹt có thể chỉ xảy ra trong thời gian ngắn, khiến tuần hoàn máu trì trệ và bệnh nhân sẽ xuất hiện các dấu hiệu như:

Tức ngực, khó thở, hụt hơi, hơi thở ngắn khiến người bệnh phải thở gắng sức.
Đau đầu, hoa mắt, choáng váng do tuần hoàn máu kém, máu lên não giảm.
Cảm giác ớn lạnh, khả năng tập trung và trí nhớ đều sụt giảm.
Huyết áp kẹt kéo dài dẫn tới suy giảm chức năng tim và các triệu chứng suy tim, phì đại thất trái tim.

Nguyên nhân gây ra huyết áp kẹp

Có nhiều nguyên nhân có thể dẫn đến huyết áp kẹp, bao gồm:

Xơ vữa động mạch

Xơ vữa động mạch là một trong những nguyên nhân chính gây ra huyết áp kẹp. Bệnh này làm hẹp hoặc tắc nghẽn các động mạch, dẫn đến giảm lưu lượng máu đến các chi. Khi máu không được cung cấp đầy đủ cho các cơ quan và mô trong cơ thể, huyết áp sẽ tăng lên để đảm bảo máu có thể chạy qua các mạch máu nhỏ hơn.

Bệnh tiểu đường

Bệnh tiểu đường là một trong những nguyên nhân phổ biến gây ra huyết áp kẹp. Bệnh này làm tổn thương các dây thần kinh và mạch máu, dẫn đến giảm lưu lượng máu đến các chi. Điều này khiến cơ thể phải sản xuất nhiều insulin hơn để điều chỉnh mức đường trong máu, gây ra tình trạng huyết áp kẹp.

Bệnh thận

Bệnh thận cũng là một trong những nguyên nhân gây ra huyết áp kẹp. Bệnh này làm giảm chức năng lọc của thận, dẫn đến tích tụ chất độc và nước trong cơ thể, làm tăng huyết áp. Nếu không được điều trị kịp thời, bệnh thận có thể dẫn đến suy thận và các biến chứng nguy hiểm khác.

Một số loại thuốc

Một số loại thuốc, như thuốc lợi tiểu và thuốc giảm đau không steroid, có thể gây ra huyết áp kẹp. Việc sử dụng quá liều hoặc lâu dài các loại thuốc này có thể làm tăng huyết áp và gây ra những vấn đề sức khỏe nghiêm trọng.

Chấn thương

Chấn thương ở chi có thể làm tổn thương các động mạch và gây ra huyết áp kẹp. Điển hình là các chấn thương do tai nạn giao thông, tai nạn lao động hoặc các hoạt động thể thao mạo hiểm. Nếu không được điều trị kịp thời, chấn thương có thể gây ra những biến chứng nguy hiểm cho sức khỏe.

Bẩm sinh

Một số người có thể bị huyết áp kẹp bẩm sinh do dị tật ở mạch máu. Điều này có thể do di truyền hoặc do các yếu tố môi trường trong giai đoạn phát triển thai nhi. Những người bị huyết áp kẹp bẩm sinh thường cần được theo dõi và điều trị định kỳ để tránh những biến chứng nguy hiểm.

Dấu hiệu huyết áp kẹp

Dấu hiệu cảnh báo huyết áp kẹp thường có rất nhiều biểu hiện khác nhau, một số dấu hiệu phổ biến bao gồm:

Hoa mắt, chóng mặt, xây xẩm mặt mày;
Mệt, khó thở, hơi thở ngắn, hụt hơi, tức ngực;
Đau đầu, ngủ kém, có thể ngủ gà, ngủ li bì;
Suy giảm trí tuệ, hay quên;
Cảm thấy ớn lạnh hơn bình thường.

Người bị huyết áp kẹp có triệu chứng choáng váng, mất thăng bằng

Huyết áp kẹt có ảnh hưởng gì không?

Các vấn đề liên quan đến huyết áp cao, huyết áp thấp hay huyết áp kẹp đều gây nguy hiểm cho sức khỏe của người bệnh. Huyết áp kẹp khiến cơ thể người bệnh mệt mỏi, cản trở hoạt động của tim.

Nếu tình trạng này không được điều trị kịp thời sẽ gây nguy hiểm cho sức khỏe và tính mạng người bệnh. Vì vậy, nếu phát hiện huyết áp thất thường cần đi khám với các bệnh viện có chuyên khoa tim mạch để bác sĩ thăm khám và có hướng điều trị phù hợp.

Biến chứng của huyết áp kẹp

Huyết áp kẹp nếu không được điều trị có thể gây ra những biến chứng nghiêm trọng như:

Tim mạch: Tình trạng huyết áp kẹt có thể làm giảm lưu lượng máu đến cơ tim và gây tổn thương nghiêm trọng.
Thận: Áp lực tăng cao và tuần hoàn kém do huyết áp kẹt có thể gây tổn thương cho thận, dẫn đến suy thận, ảnh hưởng đến chức năng lọc máu của cơ quan này.
Tử vong: Nếu không được điều trị kịp thời, huyết áp kẹt có thể dẫn đến các biến chứng nghiêm trọng và nguy cơ gây tử vong tăng cao.

Phương pháp chẩn đoán huyết áp kẹp

Để chẩn đoán huyết áp kẹp, bệnh nhân sẽ được thực hiện đo huyết áp ở cả hai tay và chân để so sánh sự khác biệt giữa các chi. Việc đo huyết áp nhiều lần có thể giúp xác định những thay đổi bất thường trong khoảng cách giữa huyết áp tâm thu và huyết áp tâm trương.

Ngoài ra, bác sĩ sẽ thực hiện khám lâm sàng để đánh giá triệu chứng và tình trạng sức khỏe tổng thể của bệnh nhân, đồng thời hỏi về lịch sử bệnh lý và các yếu tố nguy cơ có thể dẫn đến huyết áp kẹp.

Đo huyết áp để chẩn đoán huyết áp kẹt cho bệnh nhân

Cách xử trí khi gặp tình trạng huyết áp kẹt

Khi phát hiện có dấu hiệu của tình trạng huyết áp kẹt, người bệnh nên bình tĩnh xử lý theo các bước sau:

Người bệnh cần ngay lập tức tìm một vị trí thoải mái để nằm nghỉ, giúp cơ thể thư giãn và giảm áp lực lên hệ tuần hoàn.
Thực hiện các bài tập thở sâu, thở đều để giúp cải thiện lưu thông máu và làm dịu cơ thể.
Ngừng ngay lập tức mọi hoạt động thể chất hoặc công việc gắng sức, nhằm giảm tải áp lực cho tim và duy trì sự ổn định của huyết áp.
Liên hệ với bác sĩ hoặc đến ngay cơ sở y tế gần nhất để được tư vấn và chỉ định thuốc ổn định huyết áp phù hợp. Việc điều trị kịp thời là cần thiết để ngăn ngừa các biến chứng nghiêm trọng có thể xảy ra.

Biện pháp phòng ngừa huyết áp kẹp

Để phòng ngừa nguy cơ bị huyết áp kẹp, các biện pháp có thể được áp dụng bao gồm:

Duy trì một chế độ ăn uống cân bằng với nhiều rau quả, ngũ cốc nguyên hạt và thực phẩm ít chất béo. Hạn chế muối, thực phẩm chế biến sẵn để giữ huyết áp luôn ở mức ổn định.
Tập thể dục đều đặn ít nhất 30 phút mỗi ngày. Các hoạt động được khuyến khích như đi bộ, bơi lội hoặc đạp xe giúp cải thiện tuần hoàn máu hiệu quả.
Theo dõi và kiểm soát huyết áp thường xuyên. Mỗi gia đình nên đầu tư vào một máy đo huyết áp tại nhà để theo dõi chỉ số huyết áp thường xuyên. Việc này giúp phát hiện sớm các vấn đề và điều chỉnh kịp thời.
Sử dụng thuốc điều hòa huyết áp theo đúng chỉ định (bao gồm liều dùng và cách dùng) của bác sĩ. Tuân thủ các chỉ dẫn điều trị đối với bệnh lý nền như bệnh tiểu đường hoặc xơ vữa động mạch, đặc biệt là những vấn đề liên quan đến tim mạch.
Tránh làm việc gắng sức hoặc để cơ thể trong tình trạng căng thẳng kéo dài, làm ảnh hưởng đến huyết áp và sức khỏe tim mạch.
Thăm khám tại các cơ sở y tế uy tín để kiểm tra sức khỏe định kỳ. Nếu có triệu chứng bất thường, không nên chần chừ mà hãy đến gặp bác sĩ chuyên khoa để được thăm khám và điều trị kịp thời.

Giảm căng thẳng, stress bằng các biện pháp thư giãn để ngăn ngừa huyết áp kẹp

Như vậy, huyết áp kẹt là bệnh lý huyết áp nguy hiểm, mặc dù không phổ biến như các vấn đề huyết áp khác, nhưng có thể gây ra những biến chứng nghiêm trọng nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời. Việc nhận diện sớm triệu chứng, theo dõi huyết áp định kỳ, và thực hiện biện pháp điều trị phù hợp là cực kỳ quan trọng để bảo vệ sức khỏe. Do đó không nên chủ quan nếu có dấu hiệu bệnh nghi ngờ hoặc được chẩn đoán, cần điều trị kịp thời và tích cực.

Bài viết tham khảo: YHCT, SKĐS, webmd.com, mayoclinic.org bvyhctnghean.vn