Liệt nửa người là gì? Nguyên nhân, triệu chứng, chẩn đoán và các phương pháp điều trị

Liệt nửa người làm tê liệt nửa bên phải cơ thể (liệt nửa người bên phải) hoặc bên trái cơ thể (liệt nửa người bên trái). Liệt nửa người thường là dấu hiệu quan trọng cảnh báo bệnh lý nghiêm trọng hoặc đe dọa tính mạng như đột quỵ.

Nguyên nhân gây liệt nửa người có thể do tổn thương thần kinh trung ương tại vị trí não bộ hoặc tủy sống. Do tính chất bắt chéo của bó tháp nên tổn thương não sẽ gây ra liệt nửa người bên đối diện, tổn thương tủy sẽ gây liệt cùng bên tổn thương.

Liệt nửa người là gì?

Liệt nửa người là tình trạng một bên cơ thể suy yếu, đau tê nửa người bên phải hoặc bên trái phụ thuộc vào vùng não bị tổn thương khi đột quỵ hoặc các nguyên nhân khác. Tổn thương não trái sẽ gây ra liệt nửa người phải và ngược lại. Bên liệt sẽ có cử động yếu hơn bên còn lại hoặc thậm chí không thể cử động

Liệt nửa người được chia ra thành:

Liệt nửa người bẩm sinh: trẻ bị liệt nửa người do tổn thương não trong hoặc ngay sau sinh.
Liệt nửa người mắc phải: Xảy ra do chấn thương hoặc bệnh tật.

Phân loại liệt nửa người

Tùy thuộc vào nguyên nhân và triệu chứng mà liệt nửa người được chia thành các loại:

Liệt nửa mặt: Những người bị liệt nửa mặt bị liệt các cơ ở một bên mặt. Liệt nửa mặt cũng có thể được kết hợp với liệt nửa người nhẹ ở những nơi khác trên cơ thể.
Liệt nửa người: Liệt nửa người ở cột sống còn được gọi là hội chứng Brown-Sequard. Nó liên quan đến tổn thương ở một bên của tủy sống dẫn đến tê liệt ở cùng bên của cơ thể với chấn thương. Nó cũng làm mất cảm giác đau và cảm giác nhiệt độ ở phía đối diện của cơ thể.
Liệt nửa người bên: Điều này đề cập đến tình trạng tê liệt ở phía đối diện của cơ thể mà tổn thương não xảy ra.
Liệt nửa người bại não: Đây là một dạng bại não chủ yếu ảnh hưởng đến một bên của cơ thể. Các cơ ở bên bị ảnh hưởng liên tục bị co cứng hoặc co cứng.
Liệt nửa người xen kẽ: Liệt nửa người xen kẽ thường ảnh hưởng đến trẻ em dưới 18 tháng tuổi. Nó gây ra các đợt tái phát của liệt nửa người ảnh hưởng đến một hoặc cả hai bên của cơ thể.

Nguyên nhân bệnh Liệt nửa người

Nguyên nhân chính gây ra liệt nửa người là xuất huyết não hay đột quỵ xuất huyết, các bệnh về mạch máu não làm gián đoạn quá trình vận chuyển máu lên não gây thiếu máu cục bộ dẫn đến đột quỵ

Các chấn thương, tổn thương não cũng là nguyên nhân gây ra liệt nửa người

Ngoài ra, một số nguyên nhân khác gây liệt nửa người nhưng ít cấp tính hơn gồm có:

Khối u, áp-xe, tổn thương não.
Bệnh phá hủy vỏ bọc xung quanh tế bào thần kinh.
Mạch biến chứng do nhiễm virus hoặc vi khuẩn.
Viêm não.
Bệnh truyền nhiễm do poliovirus (virus bại liệt).
Rối loạn tế bào thần kinh vận động trong tủy sống, thân não và vỏ não.

U não là một trong những tác nhân gây ra liệt nửa người

Triệu chứng bệnh Liệt nửa người

Các triệu chứng thường gặp của liệt nửa người gồm có:

Mất thăng bằng.
Khó nói, khó nuốt, khó đi.
Tê ngứa hoặc mất cảm giác ở một bên cơ thể.
Suy giảm khả năng cầm nắm, cử động không rõ ràng.
Yếu cơ, thiếu sự phối hợp vận động.

Đối tượng nguy cơ bệnh Liệt nửa người

Những người có nguy cơ và tố làm tăng nguy cơ mắc phải Liệt nửa người mắc phải Liệt nửa người?

Người mắc các bệnh như cao huyết áp, tim mạch, tiểu đường, u não.
Người đã từng hoặc có nguy cơ đột quỵ.
Người bị chấn thương khi sinh, chuyển dạ khó khăn hoặc đột quỵ chu sinh ở thai nhi trong 3 ngày.
Người bị chấn thương ở đầu.
Người mắc hội chứng đau nửa đầu.
Người mắc các bệnh nhiễm trùng nghiêm trọng, đặc biệt là nhiễm trùng huyết và áp xe cổ lan đến não nếu không điều trị.
Người mắc bệnh loạn dưỡng chất trắng não.
Người bị viêm mạch máu.

Các biện pháp chẩn đoán bệnh Liệt nửa người

Chẩn đoán xác định liệt nửa người dựa vào thăm khám lâm sàng và cả xét nghiệm hỗ trợ. Bệnh sử và khám lâm sàng rất quan trọng để chẩn đoán tình trạng yếu cơ cũng như tìm ra nơi tổn thương trong hệ thống thần kinh nhằm xác định hướng điều trị

Một số xét nghiệm cận lâm sàng để xác định nguyên nhân gây bệnh gồm có:

Công thức máu.
Sinh hóa máu.
Chụp cắt lớp vi tính sọ não.
Chụp cộng hưởng từ sọ não.
Điện não đồ.

Chụp RMI giúp chẩn đoán liệt nửa người

Các phương pháp điều trị bệnh Liệt nửa người

Các biện pháp điều trị bệnh Liệt nửa người bao gồm:

Điều trị liệt nửa người bằng Y học hiện đại

Các phương pháp điều trị bao gồm cả dùng thuốc trị liệt nửa người và phẫu thuật khi cần thiết:

Dùng thuốc

Dùng thuốc hạ áp và giảm cholesterol cho người bị liệt nửa người do đột quỵ và có nguy cơ tái phát bệnh chẳng hạn như người bị tăng huyết áp hay tim mạch.
Dùng thuốc kháng đông giúp giảm tắc nghẽn mạch và nguy cơ đột quỵ trong tương lai.
Thuốc kháng sinh đường tĩnh mạch được dùng nhằm chống viêm não.

Phẫu thuật

Phương pháp phẫu thuật nhằm giải quyết phù não và lấy dị vật hoặc các vấn đề thứ phát, co cơ tự phát, tổn thương sống, tổn thương các dây chằng hoặc gân bên đối diện tổn thương.

Điều trị liệt nửa người bằng Y học cổ truyền

Liệt nửa người theo y học cổ truyền thuộc chứng bán thân bất toại với các biểu hiện như: Liệt vận động nửa người trái hoặc phải, thất ngôn, rối loạn cảm giác, rối loạn tự chủ đại tiểu tiện.

Được chia thành các thể bệnh sau:

Thể đàm thấp trệ.
Thể khí trệ huyết ứ.
Thể can dương vượng.
Thể can thận âm hư.

Điều trị chứng liệt nửa người theo y học cổ truyền, các bác sĩ, thầy thuốc đông y sẽ căn cứ vào triệu chứng, nguyên nhân mà có các bài thuốc khác nhau tùy theo thể bệnh.

Điều trị không dùng thuốc bằng y học cổ truyền:

Xoa bóp bấm huyệt, vận động các khớp, tác động cột sống: Làm 30 phút/lần x 02 lần/ngày.
Tập thụ động, tập chủ động, tập với kháng trở tùy theo sự phục hồi của bệnh nhân: Làm 30 phút/lần x 02 lần/ngày.
Châm cứu, ôn châm, cứu ngải các huyệt đạo: Làm 30 phút/lần x 02 lần/ngày.
Điều trị vật lý trị liệu giúp những vùng não xung quanh chỗ tổn thương có thể hoạt động cũng như hỗ trợ nhưng bên cơ thể không bị liệt, giúp kiểm soát cử động và duy trì sức khỏe.
Tâm lý trị liệu giúp đối phó với tác động của tâm lý bệnh.
Tăng cường hỗ trợ cơ chân và thăng bằng qua các bài tập, mang giày phẳng, rộng, sử dụng thiết bị trợ giúp theo chỉ định và không vịn tường hay bàn ghế khi đi bộ.

Phục hồi chức năng điều trị liệt nửa người

Phương pháp điều trị liệt nửa người hiệu quả nhất là Đông Y và Tây Y kết hợp, điều trị bằng thuốc y học hiện đại (YHHĐ), thuốc y học cổ truyền (YHCT) kết hợp với phục hồi chức năng như điện châm, điện xung, chiếu đèn hồng ngoại, tập vận động và xoa bóp toàn thân.

Phòng ngừa bệnh Liệt nửa người

Do nguyên nhân chính của liệt nửa người là tình trạng đột quỵ nên khả năng lường trước gần như là không thể. Tuy nhiên, để giảm thiểu nguy cơ mắc bệnh có thể thực hiện các biện pháp sau:

Tập thể dục hằng ngày để duy trì một sức khỏe tốt.
Lựa chọn giày dép phù hợp với điều kiện môi trường.
Ngủ đủ giấc và ngủ sâu.
Xây dựng chế độ ăn hợp lý, giàu rau xanh, trái cây nhiều vitamin, hạn chế ăn thức ăn dầu mỡ.
Không hút thuốc lá và hạn chế rượu bia.

Tùy từng mức độ nặng nhẹ của hội chứng và biện pháp điều trị mà khả năng hồi phục ở mỗi bệnh nhân không giống nhau. Tuy nhiên, về cơ bản, người bệnh sẽ phải sống chung với tình trạng này trong suốt một thời gian dài. Vì thế, để giảm bớt triệu chứng và những tác động do nó gây ra, người bệnh cần đến gặp bác sĩ chuyên khoa thần kinh thăm khám để có những tư vấn chính xác.

Bài viết tham khảo: YHCT, SKĐS, webmd.com, mayoclinic.org bvyhctnghean.vn